Het Kapitaal - Marxists Internet Archive

len, tonen daarentegen vroegere maatschappijvormen (waar de splitsing van de beroepen zich op
natuurlijke wijze ontwikkelde, zich daarna kristalliseerde en ten slotte wettelijk werd geregeld)
enerzijds het beeld van een stelselmatige en autoritaire organisatie van de maatschappelijke arbeid,
terwijl zij anderzijds de arbeidsverdeling binnen de werkplaats geheel uitsluiten of alleen
maar in zeer beperkte mate of slechts sporadisch en toevallig tot ontwikkeling laten komen.[59]
De eeuwenoude kleine Indische gemeenschappen bijvoorbeeld, die ten dele nog bestaan, zijn gebaseerd
op gemeenschappelijk bezit van de grond, op een directe band tussen landbouw en ambacht
en op een onveranderlijke arbeidsverdeling, welke bij de stichting van een nieuwe gemeenschap
altijd dient als schema en model, waarvan niet wordt afgeweken. Deze gemeenschappen,
wier productiegebied varieert van 100 tot 1000 acres, vormen autarkische productieve eenheden.
Het grootste deel van de productie wordt voortgebracht ter bevrediging van de eigen directe behoeften,
dus niet als waren; de productie is derhalve onafhankelijk van de door de warenruil tot
stand gebrachte arbeidsverdeling binnen de Indische maatschappij als geheel. Slechts het overschot
van de producten wordt omgezet in waren en komt gedeeltelijk eerst in bezit van de staat,
aan wie sinds onheuglijke tijden een bepaalde hoeveelheid toevloeit in de vorm van grondrente in
natura. In de verschillende streken van Indië kent men verschillende gemeenschapsvormen. In de
meest eenvoudige vorm bebouwt de gemeenschap de grond gemeenschappelijk en verdeelt de
producten onder haar leden, terwijl ieder gezin het spinnen, weven, enzovoort, bedrijft als bijkomstige
huisarbeid. Naast deze grote massa, die een gelijksoortige bezigheid kent, vinden we de
‘hoofdman’, die tegelijkertijd de functies van rechter, politie en belastingontvanger uitoefent; de
boekhouder, die de landbouwregistratie bijhoudt en alle betrokken aangelegenheden kadastreert
en registreert; een derde ambtenaar, die de misdadigers vervolgt en vreemdelingen op hun reis
beschermt en van het ene dorp naar het andere begeleidt; de grenswachter, die de grenzen van de
gemeenschap bewaakt tegen de omliggende gemeenschappen; de wateropziener, die het water uit
de gemeenschappelijke reservoirs verdeelt voor landbouwdoeleinden; de brahmaan, die de functies
van de religieuze eredienst vervult; de schoolmeester, die de kinderen van de gemeenschap in
het zand leert lezen en schrijven; de kalender-brahmaan, die als astroloog de tijden voor zaaien en
oogsten en de goede en slechte uren voor elk soort landarbeid aangeeft; een smid en een timmerman,
die alle landbouwwerktuigen vervaardigen en repareren; de pottenbakker, die al het aardewerk
voor het dorp maakt; de kapper, de wasman voor het reinigen van de kleding, de zilversmid,
soms een dichter, die in enkele gemeenschappen de zilversmid, in andere de schoolmeester vervangt.
Deze groep personen wordt op kosten van de gehele gemeenschap onderhouden. Neemt de
bevolking toe, dan wordt op onontgonnen grond een nieuwe gemeenschap gesticht naar voorbeeld
van de oude. De organisatie van de gemeenschap vertoont een stelselmatige arbeidsverdeling,
maar een arbeidsverdeling van de manufactuur is onmogelijk doordat de markt voor smid,
timmerman, enzovoort, niet verandert; hoogstens vindt men, al naar gelang het verschil in grootte
van de dorpen, in plaats van één smid, één pottenbakker, enzovoort, twee of drie van deze
ambachtslieden.[60] De wet, die de arbeidsverdeling van de gemeenschap regelt, werkt hier met
het onaantastbare gezag van een natuurwet, terwijl iedere afzonderlijke ambachtsman, zoals
smid, enzovoort, volgens de traditie, maar zelfstandig en zonder erkenning van enig gezag in zijn
werkplaats, alle bewerkingen verricht die tot zijn vak behoren. Dit eenvoudig productief organisme
van deze autarkische gemeenschappen, welke zich voortdurend in dezelfde vorm reproduceren
en — wanneer zij toevallig worden vernietigd — op dezelfde plaats en onder dezelfde
naam weer worden opgebouwd,[61] levert de sleutel van het raadsel van de onveranderlijkheid
van Aziatische gemeenschappen, die op zo’n opvallende wijze in tegenstelling staat tot het voort-