Het Kapitaal - Marxists Internet Archive

waarmee hij werkt, op het product — het garen — over te brengen. Door het enkele toevoegen
van nieuwe waarde echter houdt hij de oude waarde in stand. Maar aangezien de toevoeging van
nieuwe waarde aan het arbeidsvoorwerp en de bestendiging van de oude waarde in het product
twee totaal verschillende resultaten zijn die de arbeider — ofschoon hij slechts één keer in dezelfde
tijd werkt — in diezelfde tijd doet ontstaan, kan dit dubbele effect van het resultaat kennelijk
slechts verklaard worden uit de tweezijdigheid van zijn arbeid zelf. Op hetzelfde tijdstip moet
de arbeid dank zij de ene eigenschap waarde scheppen en dank zij een andere eigenschap waarde
bestendigen of overdragen.
Op welke wijze voegt de arbeider arbeidstijd en dus waarde aan iets toe? Nooit anders dan in de
vorm van zijn bijzondere productieve wijze van arbeid. De spinner voegt slechts arbeidstijd toe
door het spinnen, de wever door het weven, de smid door het smeden. Door de op een doel gerichte
vorm waarin zij arbeid en dus nieuwe waarde toevoegen, door het spinnen, weven en smeden,
worden de productiemiddelen — katoen en spinnenwiel, garen en weefgetouw, ijzer en
aambeeld — vormende elementen van een nieuw product, van een nieuwe gebruikswaarde.[20]
De oude vorm van gebruikswaarde verdwijnt, maar slechts om op te gaan in een nieuwe vorm
van gebruikswaarde. Bij de beschouwing van het proces van de meerwaardevorming zagen wij
echter dat, voor zover een gebruikswaarde doelmatig verbruikt wordt bij de productie van een
nieuwe gebruikswaarde, de voor de vervaardiging van de verbruikte gebruikswaarde noodzakelijke
arbeidstijd een deel vormt van de arbeidstijd, die noodzakelijk is voor de vervaardiging van
de nieuwe gebruikswaarde en dus arbeidstijd is die door het verbruikte productiemiddel wordt
overgedragen op het nieuwe product. De arbeider houdt derhalve de waarde van het verbruikte
productiemiddel in stand of draagt die waarde als waardebestanddeel op het product over, niet
door zijn toevoeging van arbeid zonder meer, maar door het bepaalde, nuttige karakter, door de
specifieke, productieve vorm van deze toegevoegde arbeid. Als een zodanige, op een doel gerichte
activiteit — spinnen, weven, smeden — doet de arbeid alleen al door zijn aanraking de productiemiddelen
ontwaken uit de doodsslaap, bezielt hen tot factoren van het arbeidsproces en verbindt
zich met hen tot producten.
Zou de specifieke productieve arbeid van de arbeider niet het spinnen zijn, dan zou hij de katoen
niet omzetten in garen en dus ook de waarde van katoen en spinnewiel niet op het garen overbrengen.
Verandert dezelfde arbeider echter van beroep en wordt hij meubelmaker, dan zou hij
nog steeds door een arbeidsdag waarde toevoegen aan zijn materiaal. Hij voegt de waarde dus toe
door zijn arbeid, niet voor zover deze spinarbeid of meubelmakersarbeid, maar voor zover deze
abstracte maatschappelijke arbeid in het algemeen is; hij voegt een bepaalde waardegrootte toe,
niet omdat zijn arbeid een bepaalde nuttige inhoud bezit, maar omdat die arbeid een bepaalde tijd
duurt. Dus in zijn abstracte algemene eigenschap, als toepassing van menselijke arbeidskracht,
voegt de arbeid van de spinner nieuwe waarde toe aan katoen en spinnewiel; in zijn concrete, bijzondere,
nuttige eigenschap als spinproces draagt de arbeid van de spinner de waarde van deze
productiemiddelen over op het product en bestendigt hij op deze wijze in het product hun waarde.
Hier ligt de oorzaak van de tweezijdigheid van het resultaat van de arbeid op hetzelfde tijdstip.
Door louter kwantitatieve toevoeging van arbeid wordt nieuwe waarde toegevoegd, door de kwaliteit
van de toegevoegde arbeid wordt de oude waarde van de productiemiddelen in het product
bestendigd. Deze tweevoudige werking van dezelfde arbeid als resultaat van zijn tweeledig karakter
is bij verschillende verschijnselen duidelijk waarneembaar.