Het Kapitaal - Marxists Internet Archive

geldt in het bijzonder voor vrouwen, die als weefsters of garenwindsters te werk zijn gesteld.’
Reports of Inspectors of Factories, April 30, 1858, p. 9. ‘Dit systeem van stukloon, dat voor de
kapitalisten zo voordelig is. . . is er direct op gericht de jonge pottenbakkers gedurende de vier of
vijf jaar, waarin zij tegen een te lage prijs per stuk werken, aan te sporen tot overmatige arbeid.
Dit is een van de belangrijkste oorzaken, waaraan de fysieke degeneratie van de pottenbakkers
moet worden toegeschreven.’ Children’s Employment Commission, First Report, p. XIII.
[53] ‘Waar in enig bedrijf de arbeid tegen stukloon wordt betaald. . . kunnen de loonbedragen
aanzienlijk uiteenlopen. . . ‘Maar voor dagarbeid bestaat gewoonlijk een uniform tarief. . . dat
zowel door werkgever als werknemer wordt erkend als de loonstandaard voor de normale arbeider
in het bedrijf.’ Dunning, t.a.p., p. 17.
[54] ‘De arbeid van de handwerkslieden wordt per dag of per stuk (“à la journée ou à la pièce”)
betaald. . . De patroons weten voor ieder vak hoeveel werk de arbeider dagelijks ongeveer kan
verrichten en zij betalen hen daarom vaak in verhouding tot het werk, dat zij verrichten; op deze
wijze werkende gezellen in hun eigen belang zonder verder toezicht, zo hard zij kunnen.’ Cantillon,
Essai sur la nature du commerce en général, Amsterdam, 1756, p. 185 en 202. De eerste
druk verscheen in 1755. Cantillon - uit wiens werk Quesnay, Sir James Steuart en A. Smith rijkelijk
hebben geput - stelt hier dus al het stukloon voor als een louter gewijzigde vorm van het tijdloon.
De Franse uitgave van het werk van Cantillon wordt op het titelblad aangekondigd als vertaling
van de Engelse uitgave. De Engelse uitgave, The Analysis of Trade, Commerce etc. by Philip
Cantillon, late of the City of London, Merchant, is echter niet alleen van latere datum (1759),
maar toont ook qua inhoud een latere bewerking te zijn. Zo wordt bijvoorbeeld in de Franse uitgave
Hume nog niet vermeld, terwijl omgekeerd in de Engelse uitgave Petty nauwelijks meer
voorkomt. De Engelse uitgave is theoretisch van minder betekenis, maar bevat allerlei zaken die
specifiek betrekking hebben op de Engelse handel, de goudhandel, enzovoort, hetgeen in de Franse
tekst ontbreekt. De vermelding op de titelpagina van de Engelse uitgave dat dit werk was ‘taken
chiefly from the manuscript of a very ingenious gentleman, deceased, and adapted etc.’
(voornamelijk overgenomen uit een manuscript van een overleden, zeer vernuftig man en bewerkt,
enzovoort) is slechts een fictie, die in die tijd zeer gebruikelijk was.
[55] ‘Hoe vaak hebben we niet reeds gezien dat in bepaalde werkplaatsen veel meer arbeiders
worden aangenomen dan voor de te verrichten arbeid noodzakelijk is? Vaak worden arbeiders
aangenomen voor werk dat nog onzeker, soms zelfs denkbeeldig is; aangezien per stuk wordt betaald,
loopt men geen enkel risico, want alle tijdverlies komt voor rekening van hen, die niets te
doen hebben.’ H. Grégoir, Les typographes devant le tribunal correctionnel de Bruxelles,
Bruxelles, 1865, p. 9.
[56] Remarks on the Commercial Policy of Great Britain, London, 1815, p. 48.
[57] A Defence of the Landowners and Farmers of Great Britain, London, 1814, pp. 4-5.
[58] Malthus, Inquiry into the Nature and Progress of Rent, London, 1815, [p. 49 noot].
[59] ‘De arbeiders, die tegen stukloon werken, vormen waarschijnlijk 4 / 5 van alle fabrieksarbei-
ders.’ Reports of Inspectors of Factories, April 30, 1858, p. 9.
[60] ‘De productiviteit van zijn spinmachine wordt nauwkeurig gemeten en de loonvoet voor de
daarmee verrichte arbeid daalt met de toeneming van de productiviteit, zij het niet in dezelfde
verhouding.’ Ure, t.a.p., p. 317. Deze laatste apologetische draai wordt door Ure zelf weer weggenomen.
Hij geeft toe dat een verlenging van de mule een zekere vergroting van de hoeveelheid
arbeid meebrengt. De hoeveelheid arbeid neemt dus niet in die mate af als waarin de productiviteit
toeneemt. Verder schrijft hij: ‘Door deze vergroting neemt de productiviteit van de machine