Het Kapitaal - Marxists Internet Archive

die met behulp van een grote, automatische machine werkt, en van de Chinees, die slechts over
een spinnewiel beschikt. In dezelfde tijd, waarin de Chinees een pond katoen verspint, verspint de
Engelsman verscheidene honderden ponden katoen. Een hoeveelheid oude waarde, die verscheidene
honderden keren zo groot is, vergroot de waarde van zijn product, waarin die oude waarde
te voorschijn komt in een nieuwe, nuttige vorm en zodoende opnieuw als kapitaal kan functioneren.
‘In 1782,’ zo deelt F. Engels ons mee, ‘was de totale woloogst van de drie voorafgaande jaren
(in Engeland -M.) door gebrek aan arbeiders nog onbewerkt en deze had men moeten laten
liggen wanneer men niet met behulp van de pas uitgevonden machines in staat was geweest die
oogst te verspinnen.’[59] Met de in de vorm van machinerie belichaamde arbeid kon men natuurlijk
geen mensen te voorschijn toveren, maar wel werd hierdoor een kleiner aantal arbeiders in
staat gesteld door toevoeging van betrekkelijk weinig levende arbeid niet alleen om de wol productief
te consumeren en er nieuwe waarde aan toe te voegen, maar ook in de vorm van garen,
enzovoort, de oude waarde van de wol in stand te houden. Deze in de vorm van machinerie belichaamde
arbeid voorzag daardoor tegelijkertijd in middel en stimulans voor een grotere reproductie
van wol. Het is de natuurlijke gave van levende arbeid oude waarde in stand te houden
terwijl nieuwe waarde wordt voortgebracht. Vandaar dat de arbeid met de toeneming van effectiviteit,
omvang en waarde van zijn productiemiddelen, dus met de accumulatie die gepaard gaat
met de ontwikkeling van zijn productiviteit, in steeds nieuwe vormen een steeds groeiende kapitaalwaarde
in stand houdt en vereeuwigt.[60] Deze natuurkracht van de arbeid heeft de schijn de
kracht tot zelfbehoud van het kapitaal te zijn, waarbij die arbeid is ingelijfd, zoals de maatschappelijke
productiviteit de schijn heeft een eigenschap te zijn van het kapitaal en zoals de onafgebroken
toe-eigening van meerarbeid door de kapitalist de schijn bezit van voortdurende zelfbevruchting
van het kapitaal. Alle krachten van de arbeid worden geprojecteerd als krachten van het
kapitaal, zoals alle waardevormen van de waar worden geprojecteerd als vormen van het geld.
Naarmate het kapitaal groeit neemt het verschil tussen het kapitaal, dat wordt gebruikt, en het kapitaal,
dat wordt geconsumeerd, toe. Anders gezegd: er is een toeneming zowel van de hoeveelheid
waarde als van de hoeveelheid materie der arbeidsmiddelen, zoals gebouwen, machines,
draineerbuizen, trekvee, allerlei soorten apparaten, die gedurende langere of kortere tijd onafgebroken
in steeds herhaalde productieprocessen of voor het bereiken van bepaalde nuttige effecten
in hun gehele omvang worden gebruikt, terwijl zij slechts geleidelijk verslijten, dat wil zeggen
hun waarde slechts stukje bij beetje verliezen, dus die waarde ook slechts stukje bij beetje op het
product overdragen. Voor zover deze arbeidsmiddelen dienst doen als scheppers van producten
zonder aan het product waarde toe te voegen — dus voor zover zij in hun geheel worden gebruikt,
maar slechts gedeeltelijk worden geconsumeerd — leveren zij, zoals wij vroeger zagen,
dezelfde gratis diensten als natuurkrachten: water, stoom, lucht, elektriciteit, enzovoort. Deze gratis
bewezen diensten van vroegere arbeid nemen, wanneer die arbeid door de levende arbeid
wordt gegrepen en wordt bezield, toe met de groter wordende schaal van de accumulatie.
Aangezien de arbeid uit het verleden steeds de vorm aanneemt van kapitaal, dat wil zeggen dat
het passief van de arbeid van A, B, C, enzovoort, het actief wordt van de niet-arbeider, zijn burgers
en economen vol lof voor de verdiensten van de arbeid uit het verleden, welke volgens het
Schotse genie MacCulloch zelfs een beloning (rente, winst, enzovoort) verdienen.[61] De steeds
groter wordende betekenis van de in het levende arbeidsproces in de gedaante van productiemiddelen
meewerkende arbeid uit het verleden wordt dus toegeschreven aan de vorm, waarin deze de
arbeider is ontnomen als zijn vroegere en onbetaalde arbeid: de kapitaalvorm. Evenmin als een