Het Kapitaal - Marxists Internet Archive

Om niet vooruit te lopen volsta ik hier met nog een enkel voorbeeld betreffende de warenvorm
zelf. Zouden de waren kunnen spreken, dan zouden zij zeggen: onze gebruikswaarde kan voor de
mensen belangrijk zijn, maar in onze hoedanigheid van voorwerp is deze geen kenmerk van ons;
onze waarde kenmerkt ons als voorwerpen, hetgeen door ons eigen verkeer als waren wordt bewezen:
slechts als ruilwaarden staan wij met elkaar in relatie. Laten wij nu eens luisteren hoe de
econoom vanuit de warenziel spreekt: ‘Waarde (ruilwaarde -M.) is een eigenschap van de dingen,
rijkdom (gebruikswaarde -M.) van de mens. In deze betekenis houdt waarde noodzakelijkerwijs
ruil in, rijkdom niet.’[34] ‘Rijkdom (gebruikswaarde -M.) is een attribuut van de mens, waarde
een attribuut van de waar. Een mens of een gemeenschap is rijk, een parel of een diamant is
waardevol. . . Een parel of een diamant zijn waardevol als parel of diamant.’[35] Tot nu toe heeft
nog geen enkele chemicus in een parel of diamant ruilwaarde ontdekt. De economische ontdekkers
van deze chemische substantie, die een bijzondere aanspraak maken op kritische scherpzinnigheid,
vinden echter dat de gebruikswaarde van de dingen onafhankelijk is van materiële eigenschappen,
terwijl de waarde daarentegen aan de dingen als voorwerpen behoort. Dit wordt bevestigd
door de wonderlijke omstandigheid dat de gebruikswaarde van de dingen voor de mensen
wordt verwezenlijkt zonder ruil, dus in een directe verhouding tussen mens en ding; de waarde
daarentegen wordt pas in de ruil verwezenlijkt, dat wil zeggen in een maatschappelijk proces.
Wie herinnert zich hier niet de les van de brave Dogberry aan de nachtwaker Seacol: ‘Een man te
wezen met een goed voorkomen is een gaaf van geluk, maar lezen en schrijven komt van de natuur.’
[Noot van de vertaler: Uit Shakespeares Much Ado About Nothing, in de vertaling van
Burgersdijk.][36]
_______________
[1] Karl Marx, Zur Kritik der politischen Oekonomie, Berlin, 1859, p. 3.
[2] ‘De wens impliceert de behoefte; het is de begeerte van de geest en even natuurlijk als de
honger voor het lichaam. . . de meeste (dingen) ontlenen hun waarde aan de bevrediging van de
behoeften van de geest.’ Nicolas Barbon, A Discourse on coining the new money lighter, in answer
to Mr. Locke’s Considerations etc., London, 1696, pp. 2, 3.
[3] ‘Dingen bezitten een innerlijke deugd (hetgeen bij Barbon de specifieke betekenis heeft van
gebruikswaarde -M.), die overal dezelfde is, zoals de magneet ijzer aantrekt.’ (t.a.p., p. 6.) De eigenschap
van de magneet ijzer aan te trekken werd pas nuttig, toen men daardoor de magnetische
polariteit ontdekte.
[4] ‘De natuurlijke waarde (natural worth) van iets bestaat in de geschiktheid behoeften te bevredigen
of te voorzien in de geriefelijkheden van het menselijk leven.’ (John Locke, Some Considerations
on the Consequences of the Lowering of Interest, 1691; in: Works edit., London, 1777,
vol. II, p. 28.) In de zeventiende eeuw vinden we bij Engelse schrijvers nog dikwijls de term
worth voor gebruikswaarde en de term value voor ruilwaarde; dit geheel in de geest van een taal,
waarin men gaarne het directe in het Germaans, het overdachte in het Romaans uitdrukt.
[5] In de burgerlijke maatschappij gaat men uit van de fictio juris (juridische fictie) dat een ieder
als koper van waren een encyclopedische warenkennis bezit.
[6] ‘De waarde bestaat in de ruilverhouding van het ene ding tot het andere, tussen de ene hoeveelheid
product en de andere.’ Le Trosne, De l’Intérêt Social. Physiocrates, ed. Daire, Paris,
1846, p. 889.
[7] ‘Niets kan een intrinsieke waarde bezitten.’ (N. Barbon, t.a.p., p. 6). Of zoals Butler het zegt: