Het Kapitaal - Marxists Internet Archive

Voor zover het dus gaat om de waardebepaling van het garen, van de voor zijn vervaardiging
noodzakelijke arbeidstijd, kunnen de verschillende bijzondere arbeidsprocessen, die in tijden naar
plaats gescheiden zijn en die moeten worden doorlopen om de katoen en de verbruikte hoeveelheid
spinnenwiel te produceren en om ten slotte uit katoen en spinnenwiel garen te maken, worden
beschouwd als verschillende en elkaar opvolgende fasen van één en hetzelfde arbeidsproces.
Alle arbeid, die in het garen zit opgesloten, is arbeid uit het verleden. Het doet er helemaal niets
toe dat de arbeidstijd, nodig voor de productie van de vormingselementen, van een vroegere datum
is dan de arbeid, die in het slotproces, het spinnen, direct werd aangewend, dat de één — om
zo te zeggen — voltooid verleden tijd is en de ander voltooid tegenwoordige tijd. Wanneer voor
de bouw van een huis een bepaalde hoeveelheid arbeid nodig is, bijvoorbeeld 30 dagen, dan doet
het er voor het totaal van de in het huis belichaamde arbeidstijd niet toe dat de 30e arbeidsdag 29
dagen later in de productie kwam dan de eerste arbeidsdag. En op dezelfde wijze kunnen we de
arbeidstijd beschouwen, die is vervat in het arbeidsmateriaal en in de arbeidsmiddelen, dus alsof
die arbeidstijd in een vroeger stadium van het spinproces werd besteed, vóórdat werd begonnen
aan de laatste vorm van arbeid, het spinnen.
De waarde van de productiemiddelen, katoen en spinnenwiel, uitgedrukt in de prijs van 12s.,
vormt dus een bestanddeel van de waarde van het garen, dus van de waarde van het product.
Er moet echter aan twee voorwaarden worden voldaan. In de eerste plaats moeten katoen en
spinnenwiel werkelijk hebben gediend voor de productie van een gebruikswaarde. In ons voorbeeld
moet er garen uit zijn voortgekomen. Voor de waarde doet het er niet toe welke gebruikswaarde
tot stand wordt gebracht, maar er moet een gebruikswaarde uit voortkomen. In de tweede
plaats gaan we ervan uit dat slechts arbeidstijd wordt besteed, die onder de gegeven maatschappelijke
productievoorwaarden noodzakelijk is. Indien dus slechts 1 pond katoen nodig is om 1 pond
garen te spinnen, mag bij de productie van 1 pond garen slechts 1 pond katoen verbruikt worden.
Hetzelfde geldt voor het spinnenwiel. Haalt de kapitalist het in zijn hoofd een gouden in plaats
van een ijzeren spinnenwiel te gebruiken, dan telt voor de waarde van het garen nochtans slechts
de maatschappelijk noodzakelijke arbeid, dat wil zeggen de arbeidstijd die noodzakelijk is voor
de productie van een ijzeren spinnenwiel.
We weten nu welk deel van de waarde van het garen bestaat uit de productiemiddelen katoen en
spinnenwiel. Dit deel is gelijk aan 12s., dat wil zeggen de verstoffelijking van 2 arbeidsdagen.
Het gaat nu dus om het deel van de waarde, dat door de arbeid van het spinnen zelf aan de katoen
wordt toegevoegd.
We moeten deze arbeid nu vanuit een geheel andere gezichtshoek bekijken dan gedurende het
arbeidsproces. Toen ging het om de doelbewuste activiteit katoen in garen te veranderen. Wanneer
we ervan uit gaan dat alle andere omstandigheden gelijk blijven, kunnen we stellen dat hoe
doelmatiger de arbeid, des te beter het garen. De arbeid van de spinner verschilde in soort van
andere productieve arbeid en het verschil openbaarde zich subjectief en objectief in het bijzondere
doel van het spinnen, in de bijzondere werkmethode, in de bijzondere aard van zijn productiemiddelen
en in de bijzondere gebruikswaarde van zijn product. Katoen en spinnenwiel dienen als
middelen van bestaan voor de spinarbeid, maar men kan er geen getrokken kanonnen van maken.
Voor zover de arbeid van de spinner daarentegen waardevormend is — dat wil zeggen: bron van
waarde —, is die arbeid volstrekt niet anders dan de arbeid van de kanonnengieter of, om dichter