Het Kapitaal - Marxists Internet Archive

prijs van de arbeid te doen stijgen of dalen.’ T.a.p., pp. 48 en 61. In zijn Three Lectures on the Rate
of Wages (London, 1830) - waarin hij, zonder namen te noemen, het werk van West gebruikt -
zegt N. W. Senior onder meer: ‘De arbeider is voornamelijk geïnteresseerd in de hoogte van het
loon.’ (p. 15). De arbeider is dus voornamelijk geïnteresseerd in hetgeen hij ontvangt, het nominale
loonbedrag, en niet in hetgeen hij geeft, de hoeveelheid arbeid!
[34] De uitwerking van een dergelijk abnormaal gebrek aan werkgelegenheid is totaal anders dan
die van een algemene, bij wet afgedwongen verkorting van de arbeidsdag. De eerste heeft niets te
maken met de absolute lengte van de arbeidsdag en kan zowel bij een 15-urige als bij een 6-urige
arbeidsdag optreden. De nominale prijs van de arbeid is er in het eerste geval op berekend dat de
arbeider 15 uur, in het tweede geval dat hij 6 uur gemiddeld per dag werkt. De uitwerking blijft
dus dezelfde als hij in het ene geval maar 7 1 / 2 uur, in het andere geval slechts 3 uur werk krijgt.
[35] ‘De betaling voor overwerk (in de kantmanufactuur -M.) is zo gering, 1 / 2 d., enzovoort, per
uur, dat het in schrille tegenstelling staat tot de grote schade, die daardoor aan de gezondheid en
de levenskracht van de arbeiders wordt toegebracht. . . Het op deze manier verdiende extraloon
moet bovendien vaak nog worden uitgegeven voor extravoeding.’ Children’s Employment Commission,
Second Report, p. XVI, nr. 117.
[36] Bijvoorbeeld in de behangseldrukkerij vóór de invoering van de Fabriekswet. ‘Wij werkten
zonder onderbreking voor de maaltijden, zodat de dagtaak van 10 1 / 2 uur om 4.30 ‘s middags was
volbracht en de rest is overwerk, waarmee we zelden voor 6 uur [MIA: 8 uur in 2e editie] ’s
avonds ophielden, zodat we inderdaad het hele jaar overwerken.’ Getuigenverklaring van de heer
Smith in: Children’s Employment Commission, First Report, p 125.
[37] Bijvoorbeeld in de Schotse blekerijen: ‘In enige delen van Schotland werd deze industrie
(vóór de invoering van de Fabriekswet van 1862 -M.) volgens het systeem van overwerk gedreven,
dat wil zeggen dat tien uur werd beschouwd als een normale arbeidsdag. Daarvoor kreeg de
arbeider 1s. 2d. Hierbij kwam echter dagelijks drie of vier uur overwerk, waarvoor 3d. per uur
werd betaald. Het gevolg van dit systeem was dat een arbeider, die alleen gedurende de normale
tijd werkte, slechts 8s. per week kon verdienen. Zonder overwerk was het loon niet toereikend.’
Reports of Inspectors of Factories, April 30, 1863, p. 10. ‘De extrabetaling voor overwerk is een
verleiding, waaraan de arbeiders geen weerstand kunnen bieden.’ Reports of Inspectors of Factories,
April 30, 1848, p. 5. De boekbinderij in de City van Londen gebruikt zeer vele jonge meisjes
in de leeftijd van 14-15 jaar; dit geschiedt volgens de leerlingenbepalingen, die bepaalde werktijden
voorschrijven. Desalniettemin werken zij in de laatste week van iedere maand tot 10, 11, 12
en 1 uur ‘s nachts, samen met oudere arbeiders en in zeer gemengd gezelschap. ‘De patroons verleiden
(tempt) hen met extraloon en geld voor een goed avondmaal’, dat zij in een kroeg in de
buurt kunnen nuttigen. De grote losbandigheid, die zo onder deze ‘young immortals’ (jonge, onsterfelijke
zielen) wordt veroorzaakt (Children’s Employment Commission, Fifth Report, p. 44, nr.
191), wordt gecompenseerd door het feit dat zij onder andere ook vele bijbels en stichtelijke werken
binden.
[38] Zie: Reports of Inspectors of Factories, April 30, 1863, p. 10. Met een gerechtvaardigde kritiek
op de bestaande verhoudingen verklaarden de Londense bouwvakarbeiders tijdens de grote
staking en uitsluiting van 1860, dat zij alleen op twee voorwaarden het uurloon wilden aanvaarden:
1. dat met de prijs van het arbeidsuur tevens een normale arbeidsdag van 9, respectievelijk
10 uur zou worden vastgesteld en dat voor de 10-urige arbeidsdag de prijs per uur hoger zou liggen
dan voor de 9-urige arbeidsdag; 2. dat voor ieder uur boven de normale dag als overwerk in