Het Kapitaal - Marxists Internet Archive

circulatiesferen geabsorbeerd, waar het goud en zilver in de binnenlandse omloopkanalen
stroomt, versleten gouden en zilveren munten vervangt, het materiaal levert voor weeldeartikelen
of verstart tot de vorm van schat.[111] Deze eerste beweging komt tot stand door de directe ruil
van de in de waren gerealiseerde nationale arbeid tegen de in de edele metalen gerealiseerde arbeid
van de landen, die goud en zilver produceren. Anderzijds stromen goud en zilver voortdurend
heen en weer tussen de verschillende nationale circulatiesferen, een beweging, die de onophoudelijke
schommelingen in de wisselkoersen volgt.[112]
In landen, waar de burgerlijke productie ontwikkeld is, worden de in de kelders van de banken
opgehoopte, enorme schatten tot het minimum beperkt, dat voor hun specifieke functies noodzakelijk
is.[113] Enkele bepaalde uitzonderingen daargelaten, duidt een opvallende, overmatige
voorraad geld boven het gemiddelde niveau op een stagnatie in de warencirculatie, dat wil zeggen
op een onderbreking in de stroom van de warenmetamorfosen.[114]
_______________
[50] De vraag waarom het geld niet direct de arbeidstijd zelf vertegenwoordigt, zodat bijvoorbeeld
een biljet x arbeidsuren voorstelt, komt heel eenvoudig neer op de vraag, waarom op basis
van de warenproductie de arbeidsproducten de vorm moeten aannemen van waren, want de vorm
van de waar impliceert de differentiatie in waar en geldwaar. Of waarom de individuele arbeid
niet als zijn tegendeel, als de direct maatschappelijke arbeid behandeld kan worden. Elders (t.a.p.,
p. 61 vv.) heb ik het onnozele utopisme van ‘arbeidsgeld’ op grondslag van de warenproductie
uitvoerig behandeld. Hier merk ik nog op dat bijvoorbeeld het ‘arbeidsgeld’ van Owen evenmin
geld is als een schouwburgkaartje (Theatermarke). Owen vooronderstelt onmiddellijke deelgenootschap
van de arbeid, een productievorm, die lijnrecht tegenover de warenproductie staat. Het
arbeidscertificaat stelt slechts het individuele aandeel vast van de producent in de gemeenschappelijke
arbeid en zijn individuele aanspraak op het voor de consumptie bestemde gedeelte van het
gemeenschappelijke product. Maar het valt Owen niet op dat hij, enerzijds, de warenproductie
vooronderstelt en desondanks, anderzijds, de noodzakelijke voorwaarden daarvan door geknutsel
met geld tracht te ontlopen.
[51] De wilde of halfwilde gebruikt zijn tong op een andere wijze. Kapitein Parry maakt bijvoorbeeld
de volgende opmerking over de bewoners van de westkust van de Baffinsbay: ‘Hierbij (bij
de ruil van de producten -M.) belikten zij het (aangeboden voorwerp) tweemaal, waarna zij de
zaak kennelijk naar tevredenheid geregeld achtten.’ Evenzo belikten de oostelijke Eskimo’s altijd
het artikel, dat zij in ruil ontvingen. Wanneer in het noorden de tong dient als orgaan van toe-eigening,
dan is het niet verwonderlijk dat in het zuiden de buik geldt als orgaan van het geaccumuleerde
bezit en dat de kaffer de rijkdom van een man schat op basis van de vetlaag van dit orgaan.
De kaffers zijn uitgeslapen kerels, want terwijl men zich in het officiële Britse gezondheidsrapport
van 1864 beklaagt over het gebrek aan vettenvormend voedsel bij een groot deel van de arbeidersklasse,
maakt ene Dr. Harvey — niet te verwarren met de ontdekker van de bloedsomloop
— in hetzelfde jaar zijn fortuin met kwakzalversrecepten, waarin aan de bourgeoisie en aan de
aristocratie werd beloofd hen te verlossen van de lasten van het overtollige vet.
[52] Zie: Karl Marx, Zur Kritik der politischen Oekonomie, ‘Theorien von der Maszeinheit des
Geldes’, p. 53 vv.
[53] Noot bij de tweede druk. ‘Waar goud en zilver wettig als geld, dat wil zeggen als waardeme-