TORKiYE BAROLAR BiRÙ G%i. il - Türkiye Barolar Birliği Yayınları

AKTUELLE ENTW İ CKLUNGEN 1M STAATSANGEHÖRIGKEITS -, AIJSLANDER- UND FLÜCHTLINGSRECHTBÜLENT Cumhuriyet döneminin d ışa göç politikaları açısın-Ç İ ÇEKIi'N İN dan ikinci önemli geli şmesi 1960'lı y ıllardan itibaren ba şla-TEBli Ğİ tılan ve genelde ikili i şçi mübadelesi anla şmalar ı çerçevesindeteşvik edilen yurt dışına i şçi gönderme uygulamalar ıdır.6Ülke dışına i şçi gönderme (ihraç etme) uygulamas ı bir istihdampolitikas ı ve ödemeler dengesi enstrüman ı olarak teşvikedilmi ştir. 7 Hafta göçmen i şçi dövizleri, ulusal be ş yıllıkkalkınma planlar ında, ülkeye döviz girdisi sağlamada ve ülkeninödemeler aç ığını gidermede önemli bir ekonomik araçolarak gösterilmi5tir.83301980'li y ıllarda ba şlayıp 1990'lı yıllarda da ciddi art ış gösterenbir diğer göç deneyimi ise uluslararas ı proje ve taahhütişleri çerçevesinde yurt d ışma işçi gönderme uygulamalar ı olmuştur. Bu bağlamda, 1980'li y ıllardan itibaren Bölge ve KuzeyAfrika ülkelerine, 1990'l ı yıllardan itibaren ise eski SovyetCumhuriyetlerine, uluslararas ı proje ve taahhüt işlerinde çalışmaküzere çok sayıda Türk işçisi gönderilmiştir.9 Proje bazrarları, Ankara: BMMYK ve Boğaziçi Üniversitesi Vakf ı, (s. 37-67), s. 65,Tablo!.Türkiye'nin ikili i şgücü mübadele anla şmalar ı imzalad ığı ülkeler arasındaAlmanya (1961), Avusturya (1964), Hollanda (1964), Belçika(1964), Fransa (1965) ve İsveç (1967) yer almaktad ır. Bu ikili anlaşmalannyanı sıra Türkiye ile Avrupa Ekonomik Toplulu ğu arasında 12 Eylül1963 y ılında imzalanan Ankara Ortakl ık Anlaşmas ı (bkz. OJ 1973 C113) ile 23 Kas ım 1970 tarihinde imzalanan Katma Protokol'ün (01 1973C 113) hedefleri arasında Türkiye ile AET ülkeleri aras ında işçilerin serbestdolaşınian ın sağlanmas ı yer almaktadır (özellikle Katma Protokolün36. maddesi).Bu konuda ayr ıntil ı olarak bkz. S. Paine (1974) Lıporting Workers: theTurkish Case, Cambridge: Cambridge University Press; H. Körner (1987)"European Sending Countries", (içinde) 11w Future of Migratıon, Paris:OECD, s. 64-85.Bkz. Çiçekli, 1998, s. 31-32.2002 verilerine göre, ülke dışındaki Türklerin say ıs ı 3.519.804 olup busay ın ın 3.027.067si Bat ı Avrupa ülkelerinde, 109.800'ü Ortadoğu veKuzey Afrika bölgelerinde, 56.261' Avustralya'da, 18.000'i Rusya Federasyonu'nda,260.000'i ABD ve Kanada'da ve 2.000'i lsrail'de bulunmaktadır: yurt d ışında bulunan Türk vatandaşlar ı hakkında ayr ıntılıbilgi ve veriler için bkz. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanl ığı (ÇSGB)(2003) 2002 Yz/ ı Raporu: Yurtd ışındaki Vatanda şlanmzza ilişkin Gelişmelerve Sayısal Bilgiler, Ankara: ÇSGB, Yayın No. 112, s. 19-21.