TORKiYE BAROLAR BiRÙ G%i. il - Türkiye Barolar Birliği Yayınları

AKTUELI.E ENTWICKLUNGEN 1M STAATSANGEHÜRIGKEITS -, AUSL£NDER- UND FLÜCaTIJNGSREGITMURAT ATALI'NIN ku Usülüne Dair Lahey Sözle şmesi (m. 17), Nafaka Alacakla-İ E8Lİİ rının Yabancı Devletlerde Tahsili ile İlgili Sözleşme (m. 9, fil)ve Çocuklara Kar şı Nafaka Yükümlülüğü Hakkındaki KararlarınTanınması ve Tenfizine ili şkin Sözle şme'dir (m. 9,11). Diğerçok tarafl ı ve ikili milletleraras ı sözleşmelerin tamamınıburada saymak konumuzun kapsam ı dışındadır.Bu noktada özellikle vurgulanmas ı gereken husus, yukandasözü edilen ikili yahut çok tarafl ı anlaşmalar kapsamındabulunmasa bile, Türkiye'de yerleşim yeri olamayan bir yabancutnülkemizde dava açmas ı (veya davaya katılmas ı yahuticra takibinde bulunmas ı) durumunda da teminat göstermekzorunda b ırakılmamas ı gerektiğiriin bir anayasal zorunlulukteşkil ettiğidir. Her ne kadar, Anayasa'n ın 16. maddesi,temel hak ve hürriyetlerin yabanc ılar için milletleraras ı hukukauygun olarak kanunla smırland ırılabilmesine imkan tanımaktaysada, hak arama hürriyeti, bu haklar cümlesinden sayılmamakgerekir. Teminat gösterme mecburiyeti ise do ğrudandoğruya hak arama hürriyetini s ınırland ırmaktad ır. Hakarama hürriyetinin yabanc ılar bakımından kanunla dahi s ı-nırlandırılamayacak haklar cümlesinden say ılması gerekmesininbaşta gelen dayana ğı, bir hakka vaki bir tecavüzün olupolmadığının tespiti zımrunda ve bu çerçevede hukuki himayeistenmesi durumunda dava açmaktan başka bir çarenin bulunmayışıdır.Öyle ki, bizzat ihlcak- ı hakkın sadece Türk vatandaşları için değil, aynı zamanda yabancılar için de yasaklannıışolması kar şısnda, hak arama hürriyetinin s ınırland ı-rılmas ı, neticesi itibariyle, bila istisna bütün temel hak ve hürriyetlerins ınırland ınlması anlamına gelir. Öte yandan, çeşitlimilletleraras ı anlaşmalarda teminat hususunun düzenlemekonusu yap ılmış olması, bu alandaki sınırlamalar ın milletlerarasıhukuk taraf ından da öngörülebilir olmas ı yahut tecvizedilebilir görülebilmesi anlam ına gelmez, bilkis, söz konusudüzenlemelerin, böyle temel bir hakkın milli düzenlemeleryoluyla kısıtlanmas ının önüne geçmeye yönelik milletlerarasıçabalar olarak anla şılmas ı gerekir. Kald ı ki, Anayasa'nın2. maddesinde yer alan hukuk devleti ve sosyal devlet ilkeleri,36. maddesinde mutlak bir ifadeyle düzenlenmiş olan hak554