TORKiYE BAROLAR BiRÙ G%i. il - Türkiye Barolar Birliği Yayınları

AKTUELLE ENTW İ CKIUNGEN 1M STMTSANGE}IÖRIGKEITS -, ALJSLANDER- UND FLÜCIITL İ NGSRECHTMUkAT ATAU'N İN olmadığı bir ülkede yap ılan hukuki işlemden kaynaklanan uyu şmaz-TEBLİĞİ lığrn Türk mahkemesi önüne getirilmesi durumunda, söz konusukural ın kat ı bir şekilde uygulanmas ı, duruma göre ispat ı imkdns ızk ılabilir. Böyle bir durumda, söz konusu ülkede yap ılan hukuki işlemi,kesin delılle ispat mecburiyetinin istisnalan bağlam ında "senedebağlanmas ı müteamıl olmayan hukuki i şlemler" cümlesindenaddetmek uygun olacakt ır.Yabanc ı resmi belgeler bakımından ise, ikili anla şmalarbir yana, 5.10.1961 tarihli Yabanc ı Resmi Belgelerin TasdikiMecburiyetinir ı Kaldırılması Hakkında Lahey Sözle şmesiönemlidir. Bu konuda milletleraras ı bir anlaşmanın uygulanması söz konusu değilse, Hukuk Usülü Muhakemeleri Kanunu'nun296. maddesi kaMil tatbik olacakt ır.ispat hukuku çerçevesinde Türk medeni usül hukukununTürk vatanda şları yanında -bir ölçüde kendileri için daha fazlaolmak üzere- yabanc ılar bakımından sorunlu oldu ğu alanlardanbirisi de yemin konusudur. Bu konunun yabanc ılar yanındaTürk vatandaşları aç ısından da sorunlu olmas ının nedeni,pek tabii olarak, İslam dini dışı ndaki bir inanca mensupolan yahut hiçbir dini inanc ı benimsemenii ş bulunan Türk yatandaşlarmınvarl ığıdır. Hatta denilebilir ki, yemin bahsi, sözkonusu bu Türk vatanda şları bakımından, Türk vatandaşı olmayıpIslam dinine mensup bulunan yabanc ılardan daha fazlasorunludur. Özellikle taraf yemini ve re'sen teklif olunanyemin (HUMK m. 337 vd.; yemin metni için bkz. m. 339) iletanığa verdirilen yemin (HUMK m. 264) bak ımından, bununmetni kanun tarafından açıkça düzenlenmiş olup, İslam mancınınmotiflerirıi taşımaktad ır. Buna karşılık biirkişiye verdirilenyemin (HUMK m. 276/son) ile bir vak ıanın ispatı zımnındaönem taşıyan bir belgenin elinde bulunduğunu inkareden kişiye verdirilecek yeminin (HUMK m. 331) metnindehakim duruma göre değişiklik yapabilece ğinden, bu çerçevededini inançlarm da gözetilmesi pekala mümkün olabilecektir.Anayasa'nin 24. maddesinin herkes için geçerli olmak üzere,dini inanç ve kanaatlerini açıklamaya zorlanaınamas ı ilkesinigetirmesi karşısında, HUMK m. 339 ve m. 264 hükümlerindeyer alan yemin metinlerinin aç ıkça Anayasa'ya ayk ırı556