TORKiYE BAROLAR BiRÙ G%i. il - Türkiye Barolar Birliği Yayınları

VATANDAŞ LIK, GÖÇ, MÜLTEd VE YABANCILAR IILJKUKUNOAK İ GÜNCEL GELİŞMELERgun olmak"37 ve "mak ı2l bir tazminat ödenmesi yükümlülü ğiiniP FÜGENyerine getirmek" 39 kayd ıyla, bir yabancmın kanunda belirlenen SARG İ N'IN5artlarla4° bireysel olarak fiilen sahibi bulunduğu mülkiyet TEBUĞIhakkına her zaman son verilebilmesi, yani, hakk ın bütünüyleve hukuken yok olmas ı mümkün kılınmaktad ır.41 "Ölçülülükilkesi" ile "alternatif çözümlerin varl ığı" da Mahkeme'nin tahlilettiği kriterler aras ında yer almaktadır.42 Yine, maddenin 2.veya mülkü kullanmasa bile kamu yararına olabilir":James and Others v. The[in ited Kingdom: Doğru, s. 7-8'den naklen."Kamu yararı" ibaresi maddede aynca zikredilmi ş bulunmakla birlikte,böyle bir gerekliliğin milletleraras ı hukukun genel prensipleri aras ındaher zaman yer ald ığı, bu nedenle, yabanc ılar söz konusu olduğunda, genelprensiplerin zaten kamu yarar ı kriterinin aranmas ını gerekli kıldığı,bu ibarenin esasen vatanda şlan korumak amacıyla maddeye kondu ğuyönünde bkz. James and Others v. The United Kingdom: Doğru, s. 14.Mülkiyet hakk ının hukuka ayk ın biçimde ihMI edildiği veya sona erdirildiğihallerde ise AIHM'nin son tarihli kararlarmda eski hale iade gibiparasal olmayan hukuka aykır ıl ık giderim araçlar ına, tazminat dışı önlemlerolarak yer verilmeye ba şlandığı hakkında bkz. Kerem Alhparmak,"Kopya Ijavalar ve Pilot Kararlar: Bir Kararda Bin Adaletsizlik?",50. Yıl ında Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi: Başarı m ı Hayal Kırıklığı m ı ?,Ankara Barosu Yayınları, Ankara 2009, s. 68-73." Protokol'ün 1. maddesinde tazminat ödenmesi bir yükümlülük olarakyer almamaktadır. Ancak, Mahkeme'ye göre, tazminat şartlan, itirazkonusu kamula ştırmanın farkl ı menfaatler aras ındaki adil dengeye saygı gösterip göstermedi ğini ve özellikle ba şvuruculara orantıs ız bir kültelyükleyip yüklemediğini değerlendirme bak ımından önemli bir hususteşkil eder. Buna paralel olarak, Protokol metnini imzaya açan BakanlarKomitesi 52(1) say ıl ı kararında, "milletleraras ı hukukun genel prensiplerininkamulaş tırma olaylarında vatanda ş olnıayanlara tazminat ödenmesiyükümlülüğü yüklediği"ni açıkça belirtmi ştir: James and Others v. D ıe [initedKingdrnn: Doğru, s. Il ve s. 15'den naklen.° Sözleşme'de geçen hukuk veya hııkukilik terimlerinin, sadece iç hukukagönderme yapmakla kalmad ığı, hukukun üstünlü ğüne (üye devletlerinortak hukuk prensiplerine) de i şaret ettiği iddias ının, Mahkemeceteyit edildiği yönünde bkz. James and Others t. D ıe United Kingdom: Doğru,s. 15.Gözübüyük/ Gölcüklü, s. 422423.42Mahkeme, ayr ıca "kullan ılan araçlar ile gerçekleş tirilmek istenen amaç arasında mak. ı2l bir orantılılık ilişkisinin kurulmas ı gerektiğinin ve bu şartın,toplumun genel yararın ın gerekleri ile bireyin temel hakların ın korunmas ınıngerekleri aras ında adil denge kavram ıyla ıflıde edildiğini kararında belirtmiştir.Bu aşamada, alternatif çözümlerin varl ığı, adil denge kurulmas ı gereği gözönünde tutularak seçilen araçlar ın, izlenen amacın gerçekleş tirilmesi bakı m ın-443