TORKiYE BAROLAR BiRÙ G%i. il - Türkiye Barolar Birliği Yayınları

VATANDAŞ UK, GÖÇ, MÜLTEC İ VE YABANCILAR NUKUKIJNDAK İ GÜNCEL GEU ŞMELERkili kılmas ına bakılarak, bu noktada Türk vatanda şliğmın bir MUR.ATATAU'N İ Nbağlama noktası olduğu söylenebilir. Zira ayni imkan ecnebi- TEB Ğİlere tanınmamıştır. Yerleşim yeri Türkiye'de bulunmayan ecnebilerinkişi hallerine ili şkin sadece "baz ı " davalar bakımındanmilletleraras ı yetkiyi düzenleyen MÖHUKm. 42 hükmü,nihayet "mallarının bulunduğu yer"i bir bağlama noktas ı olarakkabul etmi ş, buna karşılık, vatanda şlığı esas alınak suretiyleyetkili bir mahkeme göstermemi ştir.Türk mahkemelerinin milletleraras ı yetkisi bağlanunda"aşin (exorbitant) yetki" ve "forum non conveniens" kavramlarıüzerinde de k ısaca durmak gerekir.Milletleraras ı yetkiyi tesis z ıınnında seçilen bağlama noktasınınülke veya uyuşmazl ık konusuyla olan ili şkisinin zayıflığı anlamında aşın yetki kurallar ının Türk hukukundada bulunduğu rahatl ıkla söylenebilir. Bu cümleden olarak,hem Türk vatandaşları hem de ecnebiler baki ımndan geçerliolmak üzere, Türkiye'de yerle şim yeri bulunmayan ki şilerekarşı malvarl ığı haklar ına ilişkin olarak aç ılacak davalardayetkiyi düzenleyen hükümler (HUMK m. 9, f. 1, c. 2 ve m. 16)aşın yetkiye örnek olarak gösterilebilir. Keza, bo şanma ve aynlık davalarmda eşlerin davadan evvel en son alt ı ay birlikteoturdukları yerin de (TMK m. 168, kar ş. HUMKm. 9, f. 114,eşlerin artık başka bir ülkede yerle şim yeri edinmiş olmalarıihtimalinde, aşırı yetki kavramı içinde mütalaa edilebileceğisöylenebilir.Buna kar şılık forum fon conveniens doktrininde ise, -bazenbağlama noktas ının ülkeyle irtibatmm yo ğunluğuna rağmen-doğrudan doğruya somut uyu şmazlığın bizatilü kendisidikkate alınd ığında, onun başka bir yer mahkemesindedaha iyi çözümlenebilmesi ihtimali söz konusudur. Hemenbelirtelim ki, Türk hukukunda bu doktrinin uygulanabilmesinimümkün kılan ne yasal bir düzenleme ne de herhangi birilke mevcuttur.549