TORKiYE BAROLAR BiRÙ G%i. il - Türkiye Barolar Birliği Yayınları

AKTUELLE ENTWİ (KIUNGEN 1M SrMrSANGEHÖRIGKEITS -I AUSLANDER- UND FLÜCHTL İ NGSRECHTMURAT ATALI'NIN IV. Yabanc ıların Taraf ve Dava EhliyetleriTEBLİĞİTürk mahkemeleri onünde davacı ve dayalı olabilmekve davada usül i şlemlerini bizatihi kendi başlarına yapabilmekanlamında taraf ve dava ehliyeti kavramları, HUMK m.38 düzenlemesiyle, maddi hukukun hak ve fiil ehliyetine at ıfyapılarak düzenlenmi ştir. Bu bağlamda, yabancı bir ki şininsöz konusu olmas ı durumunda dikkate almmas ı gereken birbaşka düzenleme ise MÖHUK m. 9'da yer almaktad ır. Bunagöre, bir yabancının taraf ve dava ehliyetlerinin belirlenmesisöz konusu oldu ğunda, öncelikle onun milli hukukuna bakmakgerekir. Ancak, kendi milli hukukuna göre ehliyetsizolan bir yabanc ı eğer Türk hukukuna göre ehliyetli kabul edilebiliyorsa,Türk hukukuna itibar edilecektir (MÖHUK m. 9,f. Il). Bu çerçevede i şlem güvenliği prensibi de mutlaka dikkatealınmas ı gereken bir ilkedir.Özellikle dava ehliyetinin (fiil ehliyetinin) mevcut olmadığıhallerde, yasal temsilcinin kim olaca ğı sorusu ile kar şılaşıhr.Bu sorunun cevab ı için dikkate alınması gereken düzenlemelerolarak, 5.10.1961 tarihli Küçüklerin Korunmas ıAlanında Resmi Makamların Yetkisi ve Uygulanacak HukukHakkında Sözleşme ile 2.10.1973 tarihli Nafaka YükümlülüğüneUygulanacak Hukuk Hakk ında Sözleşme ve sair iki veçok taraflı milletleraras ı anlaşmaların ait oldukları ilgili alanlaramahsus düzenlemeler bir tarafa b ırakılacak olursa, otonomhukukta MÖHUK ve TMK'da hükümler yer almaktad ır.Buna göre, velayetin evlilik içinde söz konusu olmas ı halindeMÖHUK m. 13, f. 111; boşanma durumunda düzenlenecekseMÖHUK m. 14, f. 111 atfıyla f. 1; evlat edinme ili şkisi çerçevesindeMÖHUK m. 18, f. 111; nihayet evlilik d ışı doğan çocuküzerinde kurulmas ı halinde ise MÖJJIJKm. 16 hükünılericari olacak, bu hükümierin öngördü ğü hukuk çerçevesindevelayet hakkına dayanan yasal temsil düzenlenecektir.Buna karşılık, vesayet, kayy ımlik ve yasal dan ışmanlıkdurumunda ise bir ay ırım yap ılmak gerekir. Buna göre, vesayetveya kısıtlılık kararı verilmesi veya sona erdirilmesi se-550