TORKiYE BAROLAR BiRÙ G%i. il - Türkiye Barolar Birliği Yayınları

VATANDAŞLIK, GÖÇ, MÜLTEC İ VE YABANCILAR IIUKUKUNDAK İ GÜNCEL GELi ŞMELERVI. TeminatMedeni yargılama hukukunda dava açan yahut icra tak- UBLIGtbinde bulunan ki şiler bakımından yargılama giderleri ve karşıtarafın muhtemel zarar ı dikkate alınarak getirilen teminatyükümlülüğü esas itibariyle iki farkl ı kanunda düzenlenrni ş-tir. Bunlardan birincisi Hukuk Usülü Muhakemeleri Kanunu(m. 96 vd.), diğeri ise Milletleraras ı Özel Hukuk ve UsülHukuku Hakk ında Kanun'dur (m. 48). Yabanc ılik unsuru taşıyanuyu şmazl ıklar bakımından özel kanun olmakla, davaaçan yahut icra takibinde bulunan kişinin Türk vatanda şi olmamasiilıtimalinde uygulanmas ı gereken hükmün MÖHUKm. 48 olduğu açıktır. 0 halde, yerle şim yeri Türkiye'de bulunmayanyabancıların ülkemizde dava açmas ı yahut icra takibindebulunmas ı halinde teminat gösterme mecburiyetineilişkin genel düzenleme olarak bu hükme bakmak gerekir. Buhüküm doğrultusunda, Türk mahkemesinde dava açan, davayakatılan (fer'i müdahil) veya icra takibinde bulunan yabanagerçek ve tüzel kişiler, yargılama ve takip giderleri>'-le karşı tarafın zarar ve ziyanını karşılamak üzere mahkemeninbelirleyeceği teminatı göstermek zorundadır. Bununlabirlikte, mahkeme, dava açan ı, davaya kat ılan (fer'i müdahili)veya icra takibi yapanı karşılıkhl ılc esasına göre teminattanmuaf tutabilir.Hükmün lafz ı, konusu ve sevk edii ş gayesi dikkate almdığında,burada teknik anlamda bir dava şartının söz konusuolduğu açıktır. Bu itibarla, hakim taraf ından davanın her a şamasında(kanun yollan dMill) re' sen gözetilmesi gerekir, davalitarafça da her zaman ileri sürülebilir.Ancak, belirtmek gerekir ki, söz konusu düzenlemenin,hAkime kar şılıkhu ık esas ını gözeterek -ki bu çerçevede fiilikarşıhklıhk da yeterlidir- dava açanı (fer'i müdahili veya icratakibinde bulunan) teminattan muaf tutabilme imkAn ı vermesininyanmda, çok sayida ikili ve çok tarafh milletlerarasısözleşme ile de, taraf ülkelerle olan ili şkiler çerçevesinde,Türk mahkemeleri için teminattan muafiyet hükmü getirilmiştir.Bu çerçevede özellikle zikredilmesi gerekenler 1-luku-MURAT ATAU'NIN553