TORKiYE BAROLAR BiRÙ G%i. il - Türkiye Barolar Birliği Yayınları

VATANDAŞLIK, GÖÇ, MÜLTEC İ VE YABANCILAR HUKUKUNDAK İ GÜNCEL GEL İŞMELERIl. Hak Arama Hürriyeti MURATATALI'N İ NTürkiye Cumhuriyeti Anayasas ı'nın 36. maddesine göre, TEBUIherkes meşru vas ıta ve yollardan faydalannıak suretiyle, yargımercileri önünde davac ı veya davali olarak iddia ve savunmaile adil yargılanma hakkına sahiptir. Bu düzenlemedekendilerine vurgu yapılan "davac ı veya dayalı olarak iddiave savunma" hakkının Türk vatandaşları ile sınırl ı olmaksızın"herkes"e tanınmış bulunmas ı karşısında, yabancılar da, Türkmahkemeleri önünde bu haklardan kural olarak Türk vatandaşlarıgibi yararlanacaklard ır.Bu noktada üzerinde mutlaka durulmas ı gereken bir ba ş-ka düzenleme ise, Türkiye için 1954 yılından bu yana yürürlüktebulunan İnsan Hakları Avrupa Sözleşmesidir. ZiraAnayasanın yukarıda değinilen 36. maddesi "adil yargılanma"hakkım tanımakla birlikte onun içeri ğine ilişkin hiçbir açıklamayapmazken, söz konusu Sözle şme'nin 6. maddesinde,bu hakkın neleri kapsadığı hususunda somut düzenlemelereyer vermektedir. Bunlar arasında, özellikle konumuz bak ı-mından özel bir önemi haiz olanı "hakkaniyete uygun yargılanma"kavranııdır. Çünkü adil yargılanma hakkının bir unsuruolan bu kavram, aynı zamanda "silahlarrn eşitliği" ve "hukukidinlenilme" haklarının da dayanağını teşkil etmektedir. Türkvatandaşları ve yabancılar bakımından eşit şekilde uygulanmasızorunlu bulunan bu iki kavram, bu çerçeve içinde kalanherhangi bir hususa ili şkin açık bir yasal düzenlemeninbulunmadığı hallerde, yasal bir düzenlemenin yap ılması sırasındave nihayet mevcut bir yasal düzenlemenin yorumlanmasıesnas ında mutlaka dikkate al ınması gereken esasları ihtivaetmektedirler.Bu bağlamda şunu da belirtmek gerekir ki, Türkiye ile Almanyaaras ındaki ilişkiler özelinde 28.5.1929 tarihli TürkiyeCumhuriyeti ile Almanya Devleti Aras ında Hukuki ve TicariMevadd-ı Adliyeye Müteallik Münasebat- ı Mütekabiliye DairMukavelename de büyük bir öneme sahiptir. Zira söz konusubu ikili anla şma, özellikle yargılama hukuku balum ından çokkapsamlı hükümler ihtiva etmektedir (bkz. RG, 04.06.1930,547