21.03.2013 Views

LudovicoBertonioMuchosCambios

LudovicoBertonioMuchosCambios

LudovicoBertonioMuchosCambios

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

Vocabulario de la Lengua Aymara 123<br />

Concebir la mujer. Jakhutaña, jakhut'asiña,<br />

japiwaxaña. 3 -xi.<br />

Concebido. Jakhut'ata. N. Señora fue concebida sin<br />

pecado original. Señora Santa María taykasa<br />

juchawisa jakhut'ata kankaña.<br />

Concebir de adulterio. Jaqina jakhut'araqaña.<br />

Concepción. Jaqiptaña, jaq'ichasiña jakhut'ata<br />

kankaña.<br />

Conceder, consentir con lo que otro pide o manda.<br />

Iyasaña, wäsaña.<br />

Conceder así actualmente. Iyawä.<br />

Conceder creyendo. Iyasaña.<br />

Conceder aprobando lo que otro dice. Ampi<br />

uksawa.<br />

Concesión. Iyasaña; licencia.<br />

Conceder por cumplimiento. Iyasch'ukiña,<br />

wäskhukiña.<br />

Conceder en duda, diciendo eso debe de ser.<br />

Uksachixa. El debe de ser: jupachixa. Tú debes de<br />

ser: jumachitaxa. Yo debo de ser: nachitxa. Y si se<br />

le añade algún verbo diremos. Yo debí de decir:<br />

naxa arusichitha, poniendo -xa en el nombre o<br />

pronombre y -chi en el verbo.<br />

Concédeme lo que pido. Maysiwija iyasakiña.<br />

Concertarse. Aru wakhixäsiña, aruxäsiña,<br />

arusnuqaña, arust'asiña.<br />

Concertarse en hacer algo, tomando a su cargo<br />

cada uno su parte. Irajasiña, t'aqhajasiña.<br />

Concertar el tiempo o lugar para hacer algo.<br />

Chimpusiña.<br />

Concertarse en decir una misma cosa. Aru<br />

mayqallusiña vel maya arusiñataki wakhixäsiña.<br />

Concertarse para encubrir algo. Aru tuqäsiña.<br />

Concertarse con un amo en cincuenta pesos cada<br />

año. Phisqatunka sara marankuna churañatha<br />

maynimpi arujasiña.<br />

Concertar un criado prometiéndole salario.<br />

Qullqitha mayni sirwiñatha arujusiña.<br />

Concertarse con escritura. Qillqa lurajasiña.<br />

Concertar hueso o miembro. Ch'akha phiskuntaña,<br />

märu maña piyña, mäwijäña.<br />

Concertar. Vide: aderezar.<br />

Concertar discordes. T'iñinipura arusäña,<br />

muxsthapäña, arusthapitäña, arurapisäxaña,<br />

amikusäña.<br />

Concertadamente. Sap'aki, tuqipaki. + Gastar<br />

concertadamente: puritaki, wakitaki kastaña vel<br />

qullqi alasiña. + Hablar concertadamente: tuqipaki<br />

aru muq'uthakajaña, phat'aña, phank'aña, t'iwiña.<br />

Concha de mejillón. Lluxi ch'ulu.<br />

Conchabar. Vide: concertar.<br />

Concluir obra. Jakhusuña, tukuwaña.<br />

Concluir, convencer con razones. Phaxrachaña,<br />

amuki jakhutaña.<br />

Concluir con la mita, acabando el tiempo que le<br />

cabe. Maraja jakiqaña, ajusuña, phutusuña.<br />

Conciencia. Chuyma. + Tenerla: almani, almapa<br />

jaxsariri + Examinarla para confesarse: chuyma<br />

ulljasiña, yatisiña jucha, amajasiña.<br />

Concordar. Vide: apaciguar.<br />

Concordar una cosa con otra. Tinkusäña, t'uruxtäña.<br />

Concertar voces. Vide: acordar.<br />

Concordia. Mäwijasiña.<br />

Concordia en vivir. Muxsa qamaña.<br />

Concordes vivir. Muxsaki qamaña, mä chuymanijaki<br />

qamaskaña.<br />

Concubina. Sullka marmi. Manceba: sipasi.<br />

Condenar a muerte. Jiwañaru saña, jiwapha saña,<br />

jiwañaru phat'jana.<br />

Condenado a muerte. Jiwañaru sata, phat'ata, irjata.<br />

Y así de otras cosas.<br />

Condición natural. Chuyma. + Esta es mi condición:<br />

akawa chuymaja. + Tener condición de enojarse a<br />

menudo: q'apisipipiniriña, wallaxtapiniriña. Vide:<br />

inclinación.<br />

Condiscípulo. Yatiri masi.<br />

Conejo de la tierra doméstico. Wanq'u. + Silvestre:<br />

tara wanq'u.<br />

Conejo que siempre anda por las peñas. Jisk'acha,<br />

jisk'achu.<br />

Conejera o madriguera de ellos. Jisk'achana<br />

jawkipatapa, qurisiwipa.<br />

Conejera de los que son domésticos. Wanq'una<br />

utapa.<br />

Conferir. Vide: comunicar<br />

Confesarse al hechicero. Yaqaña, ichuña, yaqasiña,<br />

ichusiña, jucha willaqasiña.<br />

Confesar acto del hechicero. Yaqäña, ichuwaña.<br />

Confesor hechicero. Ichuyri, yaq'iri.<br />

Confesarse al sacerdote. Confesaña, confesasiña,<br />

jucha atamasiña.<br />

Confesar, acto del sacerdote. Confesaña.<br />

Confesarse bien. Chiqa chuymampi, amajasitakama,<br />

amut'atakama jucha confesaña.<br />

Confesarse mal. Jucha imantasina confesaña vel<br />

jucha imaqasina, aliqäsina, pilläsina pillaqäsina,<br />

janisa atamaphasasina confesaña.<br />

Confesor. Confesiyiri.<br />

Confesionario. Confesawi.<br />

Confesión. Confesaña, confesasiña.<br />

Confesarse sin propósito de la enmienda. Jani<br />

wanija sasina confesaña.

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!