21.03.2013 Views

LudovicoBertonioMuchosCambios

LudovicoBertonioMuchosCambios

LudovicoBertonioMuchosCambios

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

Vocabulario de la Lengua Aymara 7<br />

AYMAR ARUN SARÄWIPA<br />

(ANTECEDENTES)<br />

Aymar aruxa, nayra laq'a achachilanakasatpachaw ar. sutätayna. ukampirus janiw ullañ qillqañax<br />

utjkarakitaynati. Ukjamïpanw tatakuranakax Diosan arunakap yatichañatakix aymar arsuñ qillqañ nayraqatax<br />

yatiqapxatayna.<br />

Mä qawqha maranakatsti, mäkirakiw Diosan arunakap qillqapxatayna. Uka qhipa maranakatsti, Ludovico<br />

Bertonio tatakuraw yaqha masinakapamp yanapt'ayasis aru pirwa qillqatayna. Ukax, khä 1612 maranw jan ch'am<br />

jiwt'ayasis qillqt'arakitäna. Vocabulario Aymara sata. Uka aru pirwa qillqañatakixa, Ludovico Bertonio tatakurax<br />

taqiwjchiqanakw aymar arsur jilanakar kullakanakar jiskhir sarnaqirïtayna, ukjamat mayj mayj arunak<br />

tinkt'ayañataki. Ukampirus jupax aymar aru jan sumpach yatkasaxa, mä qawqha arunakx janiw sumpach<br />

katuqatapäkarakïnti, ukatpï ist'ataparjamak qillqt'arakpachänxa. Ukataw aru pirwa qillqatapanx mä qawqha<br />

arunakax pantjat uñstaraki.<br />

Akatuqit juk'amp yatxatañ munirinakaxa. "Vocabulario Aymara de Ludovico Bertonio", nayrir qillqatanakap<br />

uñxatt'apxañapawa.<br />

Aymar arusaxa. khä 1612 marat jichhapachkamaw qillqirinakax kunayman qillqanakamp taqimaynis<br />

munañaparjam amuyuparjam qillqapxatäna. Uk uñjasaw khä 1984 maranxa, walja wakicht'at tamanakat mä<br />

Jach'a tantachäwir qillqañxat aruskipt'añatak sarthapipxäna. Uka marat aksaruw aymar arusax qhip qhipa<br />

askicht'at qillqanakamp qillqatäxaraki.<br />

Perú markankir "Franciscanos" sat tatakuranakat amtañax wakisirakiwa. Jupanakaw khaya 1905 maratpachaxa.<br />

Aymar aru qillqatäñapatakix ch'amt'awayapxarakitayna. Juk'amppachasa, Comisión de Alfabetización y<br />

Literatura Aymara (CALA) ukankir jilat kullakanakaw jallällt'ataraki; jupanakaw 1937 maratpachax Aymar arus<br />

qillqañatakix "alfabeto CALA" uka uñstayawayapxatayna. Jichhürkamas uka qillqanakax taqiwjan<br />

uñt'atakïskarakiwa. Nayrapachanakanx aymar arusax janiw akch'as amxasitaskäna. Jichhürunakanxa,<br />

sarnaqäwisas jan ukax achachilanakasan saräwipas aymar arutw niya qillqasiskaraki. Uka kipkarakiw jach'a<br />

yatiqañ utanakans (Universidades y Normales), San Grabriel Radions jan ükax yaqhawjanakans k'achat k'achat<br />

aymar arusatx ullañ qillqañx yatichasipkaraki.

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!