21.03.2013 Views

LudovicoBertonioMuchosCambios

LudovicoBertonioMuchosCambios

LudovicoBertonioMuchosCambios

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

228 Ludovico Bertonio<br />

llantuyanaqaña. + Estar sobre algún cerro u otra<br />

parte sin moverse: qinayajasiña, qinaya<br />

wayujasiña. + Aventarlas al aire: jawq'arpäña,<br />

aparpäña, anarpäña, qarkurpaña.<br />

Nube lluviosa. Wayt'ijasiri qinaya.<br />

Nube arrebolada. Vide: arreboles.<br />

Nube de los ojos. Quyru, qhut'i vel mami. + Criarse:<br />

quyrutu vel nayra qhut'itu, mamitu. + Sacarla:<br />

Jayt'usuña, p'itusuña.<br />

Nublado. Vide: nube.<br />

Nublado estar el tiempo. Vide: nube.<br />

Nuera. Yuqch'a.<br />

Nuestro, -ja. Idem: -sa como nuestro padre: awkija,<br />

awkisa, según fuere exclusive o inclusive.<br />

Nuestra Señora la Virgen Marta. Tayksa Virgen<br />

María vel tayksa.<br />

Nueva. Aru. + Darla: jalat'äniña. + Recibirla: aru<br />

puritu vel apanitu, + Enviarla: apäña + Esparcirse:<br />

apatataña, p'asatataña.<br />

Nueva, alegre o triste. Kusisiña vel jiski aru; llakisiña<br />

vel yanqha aru.<br />

Nueva cosa, vestido o casa, &c. Machaqa, ari.<br />

Nuevamente. Jichaki.<br />

Nuevo chapetón. Yaxana, llamu. + Vestido de nuevo:<br />

machaqa isini. + Vestirse: machaqa isit'asiña. +<br />

Hacer algo de nuevo u otra vez: niyapiniraki,<br />

wasitaraki luraña vel wasinchaña. + Hacerse de lo<br />

nuevo: jani yatirijaqi ullinaqaña, jani<br />

yatisinajamachaña.<br />

Nueve. Llallatunka.<br />

Nuez de la garganta. Tunquru, tullu: es el caño.<br />

Número. Vide: cuenta.<br />

Número Incógnito. Qayqaxa jani yatiñawa vel<br />

phirk'iwa.<br />

Número Infinito o muy grande, sin cuenta. Junu<br />

junu, phirk'i phirk'i, laq'a laq'a, qhuri qhuri. Vide:<br />

infinidad.<br />

Nunca viene. Wiñaya jani jutiri. Y así de otras cosas.<br />

Nunca visto. Ullijama, ullanawi. Y así puede decirse<br />

de otras muchas cosas.<br />

Nunca afligido. Taqhisinawi, &c.<br />

Ñ<br />

Ñudo de las sogas, hilos, &c. Chinu vel muqu. +<br />

Darlo: chinuña, chinusiña. + Desatarle: jaraña,<br />

jarajaña, jaratataña.<br />

Ñudo que se hace suyo o retorcimiento en los hilos<br />

o sogas muy torcidas. Ch'illa. + Retorcerse o<br />

anudarse así: ch'illaptaña vel phalthaptaña.<br />

Ñudo de las cañas, palos, &c. Muqu vel quju. +<br />

Tenerle: muquni, qujuni.<br />

Ñudoso. Idem: muquni, &c. Muy ñudoso: muqu<br />

muqu, quju quju vel ch'awa ch'awa.

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!