21.03.2013 Views

LudovicoBertonioMuchosCambios

LudovicoBertonioMuchosCambios

LudovicoBertonioMuchosCambios

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

414 Ludovico Bertonio<br />

tostada.<br />

Murmunta, chunkuru. Hierba de las ciénagas como<br />

granillos negros.<br />

Murmu. Liso, igual y también ni muy delgado ni muy<br />

grueso.<br />

Murmu isi. Ropa ni muy delgada, ni muy basta.<br />

Muru. Cortado, desmochado. + Ampara kayu muru:<br />

manco de pies y manos.<br />

Mururaña, khariraña. Cortar, tronchar, desmochar,<br />

trasquilar.<br />

Muru ñaq'uta jaqi. Trasquilado.<br />

Muruchi tunqu, amaru, qhama. Maíz muy duro.<br />

Muruch'i jaqi, qawra, &c. Hombre fuerte rehecho,<br />

carnero de fuerzas.<br />

Musa. Maña, invención, traza.<br />

Musana katuña. Coger con maña.<br />

Musa phalaña. Urdir alguna patraña o mentira.<br />

Musasiña. Lo mismo. + Y también pensar alguna<br />

traza.<br />

Musani jaqi. Astuto, zorra vieja, mañoso, hábil.<br />

Musalla jaqi. Ingenioso para dar cualquier traza.<br />

Musa katuta jaqi. Idem.<br />

Musi vel janti jaqi. Hombre salvaje, rústico, como los<br />

que hay en los yungas según dicen y así también se<br />

llama yunka.<br />

¿Musitati, antitati, yunkatacha?. ¿Eres salvaje o qué<br />

eres que no hablas?<br />

Musiña. Guardar algo de noche.<br />

Muspaña. Estar atónito, abobado o como uno que<br />

desvaría.<br />

Muspäña. Tener abobado, atónito y como fuera de sí a<br />

alguno.<br />

Must'aña. Hacer o hablar cualquiera cosa como<br />

conviene, acertar muy bien.<br />

Muta. Tierra que no hace menester ararse con<br />

camellones.<br />

Muta qulliña. Arar sin camellones.<br />

Mutaña. Idem.<br />

Mutaña. Enderezar o torcer un palo verde, como uno<br />

quiere.<br />

Mutaqaña. 3 -qi. Idem.<br />

Mutataña. Idem.<br />

Mut'qa. Salsera o mortero de madera para desleír el<br />

ají molido y su mano se dice qulluta o iyaña.<br />

Muthu vel muru. Tronchado. Vide supra: muru.<br />

Mutu. Buñuelos o tortillas de quinua a semejanza de<br />

un bonete de clérigo.<br />

Mutu tanka. Bonete de clérigo.<br />

Muthu tanka. Becoquín redondo y éste tiene<br />

aspiración.<br />

Mutu. Arborcillo de alcaparras de esta tierra.<br />

Mutu jala. Almorrana.<br />

Mutu jala usuña. Tenerlas.<br />

Mutuña. Padecer.<br />

Mut'usiña, t'aqisiña. Idem.<br />

Mutusikiña. Sufrir pacientemente.<br />

Mutuyaña, t'aqisäña. Castigar o atormentar.<br />

Mujuña. Echar estiércol a la chácara después de<br />

sembrada. + Wanunchaña: al sembrar.<br />

Mükipaña, thujsaña, jimutaña. Podrirse.<br />

Mütasiña. Idem. Poco usado.<br />

Muju, tuxtu. Una almorzada.<br />

Mujusiña. Tomar una almorzada.<br />

Mujujaña. Darla.<br />

Mujutaña. Alzarla. Vide supra: donde dice muju.<br />

Muru. En lugar de decir, maya uru: un día solo.<br />

Muya. Jardín o huerta o pedazo de tierra y no tocaban<br />

a las cosas que había en ella para ser aplicadas para<br />

el inca.<br />

Muyara. Tierra de buen pasto. + Y huerta de muchas<br />

frutas.<br />

Muyu. Tabla o piedra redonda, pero llana como tabla.<br />

Muyukipaña. Rayar un círculo.<br />

Muyukipaña, kupukipaña. Poner cerco a alguna<br />

casa, &c. Y también cercar con pared.

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!