21.03.2013 Views

LudovicoBertonioMuchosCambios

LudovicoBertonioMuchosCambios

LudovicoBertonioMuchosCambios

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

142 Ludovico Bertonio<br />

Descolgarse bajando. Waytintasiña.<br />

Descomponer. Vide: descolgar.<br />

Descomponer cosas menudas, como libros que<br />

están bien puestos en sus lugares. Williwäsiña,<br />

alliwäsiña.<br />

Descomponer lo que se puede armar y desarmar.<br />

Jaraña.<br />

Descombrar las nubes el aire. Thärpäña, aparpäña,<br />

picharpäña, q'umarpäña.<br />

Descomulgar. Vide: anatematizar.<br />

Descomunión. Vide: anatema.<br />

Desconcertarse lo que está bien trazado. Waxllisiña.<br />

Desconcertarse el estómago. Puraka usutu vel<br />

chuyma.<br />

Desconcertarse, volver atrás de su palabra.<br />

Janichasxaña.<br />

Desconcertarse brazo o pierna. Ampara, kayu<br />

jithirtäsiña.<br />

Desconcertar generalmente. Waxlliña.<br />

Desconcertar a los que se hablan dado la palabra.<br />

Chijutaña.<br />

Desconformes. Yanqhakamani, ch'axmi utkiri.<br />

Desconfiar de otro. Jani nä khuyirikiti, yanapirikiti<br />

saña.<br />

Desconfiar del perdón. Janiwa juchanakaja<br />

pampachirikiti saña.<br />

Desconocer a uno. Ullamt'aña vel ullamit'aña,<br />

pantastäña mayni jaqi ullixña.<br />

Desconocido así andar. Pantastäña, ullamt'äki<br />

saranaqaña.<br />

Desconocido, ingrato. Jani khuytuwa siri, jiskichiripa<br />

jani yupaychiri.<br />

Desconocer la merced. Jani khuytuwa saña.<br />

Descontar diez pesos a Martín. Tunka sara<br />

Martinaru jithiräña.<br />

Descontarse unos a otros. Jithiräsiña.<br />

Descontarse, ir uno por otro. Sasxakiña. Vide: sa-<br />

no. 31.<br />

Descontentar. Jani chuymaparu purina, t'alaxtaña,<br />

añadiendo -ti.<br />

Descontentarse. Jani chuymajaru purituti, t'alaxtrtuti.<br />

Descontento. Vide: arrepentido y también triste.<br />

Descontento andar. Jaqha chuyma saranaqaña.<br />

Desconsolarse. Vide: afligirse, entristecerse.<br />

Desconsolar. Vide: afligir, entristecer.<br />

Descorazonado. Mat'ata, wañarata, taruja.<br />

Descortezar. Sillq'iraña, sillp'irana, t'illmiraña. Este<br />

último es con cuchillo.<br />

Descortés, mal criado. Qawäna, jaqhana jiliri,<br />

jaqhaqata, jani iwxata jaqi.<br />

Descocer. Ch'ukuraña, jararaña.<br />

Descostrarse lo enlucido. Qhajuthaltaña, ñiq'i<br />

lankhaqti, aphuthalti, phusuthalti.<br />

Descubrir lo secreto. Qhanachaña, qhanaru apsuña,<br />

samusuña vel phakusuña.<br />

Descubrir al que hizo alguna obra buena o mala.<br />

Sitikataña ullachäna.<br />

Descubrir lo que trataron en secreto. Arusiwi<br />

qhanaruchana, arusuña, phakusuña.<br />

Descubrir quitando ropa. Janaraña.<br />

Descubrirse así. Janarasiña.<br />

Descubrirse, aclararse lo que no se sabía.<br />

Qhanawaxaña, ullasxaña.<br />

Descubrirse el rostro. Ajanu churapuña.<br />

Descoyuntar los miembros. Jithirtäña, t'aqha<br />

t'aqharaña vel p'axtäña, p'axtaxtäña.<br />

Descoyuntarse de suyo. Jithirtaña, t'aqharäsiña,<br />

t'aqhaqtaña.<br />

Descuidado. Arma arma mat'ata.<br />

Descuidadamente hacer algo. Armamt'äki luraña.<br />

Vide: tawi entre las partículas.<br />

Descuido. Jani amajasini, jani amajasiña.<br />

Desde los días pasados. Masantatpacha.<br />

Desde pascua de resurrección. Resurreccionatpacha.<br />

Desde cuaresma. Cuaresmatha, cuaresmatatha,<br />

cuaresmat uksa.<br />

Desde la niñez. Wawatpacha, chaxllatpacha.<br />

Desde que me confesé. Kunphisasitajatpacha, &c.<br />

Desdentado. Lakhawisa, lakha q'uma vel q'ara, uma<br />

qullmuri.<br />

Desdeñarse de pedir limosna. Wiskasiña qhaxsisiña;<br />

y así de otras cosas.<br />

Desdeñarse. Vide: aborrecer.<br />

Desdecirse. Aru kutäsxaña.<br />

Desdecirse volviendo la honra a otro. Aru<br />

qhaxsisäsiña.<br />

Desdecir una cosa de otra. Jani tinkusiña, jani<br />

wakisiña, con -ti.<br />

Desdichado. Kusiwisa, qillpuwisa, watina, q'uya, uxu<br />

jaqi.<br />

Desdichado de él. Alä q'uya jaqi. -cha.<br />

Desdicha. Kusiwisakankaña.<br />

Desdichados de vosotros los Mayqus. Alä vel atax<br />

vel atä q'uya mayqunakacha.<br />

Desdoblar. Vide: descoger.<br />

Desechar a uno. Jikhaqasiña, jikharpäña, qarkuña.<br />

Desechar escogiendo. Qisuña, jaxllusuña.<br />

Desechar a uno, admitiendo a otro. Chakhuchaña,<br />

qisuña.<br />

Desechado, desestimado de todos. Taqina pisiru<br />

jakhuta, yanqharu katuta, pachakhuya.<br />

Desecho de la lana. Thuñi t'awra.

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!