21.03.2013 Views

LudovicoBertonioMuchosCambios

LudovicoBertonioMuchosCambios

LudovicoBertonioMuchosCambios

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

Vocabulario de la Lengua Aymara 355<br />

Jananäña. Dar prisa a otro o a la obra que hacen.<br />

Jananutäña. Idem.<br />

Janaña. Cubrir con ropa, &c.<br />

Janaxataña. Cubrir por encima.<br />

Janaxatasiña. Cubrirse, cobijarse.<br />

Janaxatasiña. Ropa para cubrirse.<br />

Janakipaña. Cubrirlo todo.<br />

Janaqaña. 3 -qi. Desviar algo la ropa o antepuerta.<br />

Janaraña. Quitar la ropa, descubrir la ropa que cubre<br />

algo.<br />

Janaraxaña, iqaraxaña. Quitar las colgaduras, &c.<br />

Janathapiña. Recoger la ropa rebrujándola así, no<br />

doblándola.<br />

Janatataña. Tender o desdoblar.<br />

Janaña isi. Cobija o colgadura.<br />

Janakataña isi. Idem.<br />

Janakataña. Colgarla en la pared como los paños de<br />

corte, dóseles, &c.<br />

Januraña. Levantar antepuerta o cosa semajante.<br />

Jana. Hoja de papel; libro o de cebolla y cosas así.<br />

Jana janakipaña. Volver la hoja.<br />

Jana. Cubierta del libro, &c.<br />

Janani. Libro que tiene cubierta.<br />

Janakipaña. Echársela. Pergaminona janakipaña, &c.<br />

Janat'aña. Cubrir de presto.<br />

Janañawisa. Libro sin cubierta.<br />

Janaxa. Un pedazo de carne junto al corazón.<br />

Janqaltaña, apaxtaña. Quitarse las nubes, serenarse<br />

el dia.<br />

Jankhara qala. Piedra áspera.<br />

Jankhara ajanuni. Que tiene costras en el rostro.<br />

Jankhara pirqa. Pared mal enlucida.<br />

Janch'axnuqtaña. Dar batacazo.<br />

Janch'axtusnuña. Idem.<br />

Janch'axrantaña. Caer de alto.<br />

Janch'axkattäña. Abarrajar a la pared.<br />

Janch'axtäña, liq'irpäña. Dar un grande mojicón.<br />

Janchi vel aycha. Cuerpo de todos los animales.<br />

Janchini. Animal que tiene cuerpo y no de otras<br />

cosas.<br />

Janchini animani. Que tiene cuerpo y alma o alma<br />

con el cuerpo.<br />

Janchini ch'amani. De buen cuerpo o de buenas<br />

tuerzas.<br />

Janchi susuña, phiswata. Flaco, arrugado sin fuerzas.<br />

Janchixtara aychaxtara. Gordo de muchas carnes,<br />

fuerte.<br />

Janchillchapi, aychallchapi. Idem. Y también todo<br />

pulpa, carne sin hueso.<br />

Jani. No. Janiwa. Idem.<br />

Janina janipa. De ninguna manera.<br />

Jani pampa. Sin duda, sin falta.<br />

Jani ullasiña. Desesperar.<br />

Jani Dios ullastti. Desesperar de Dios.<br />

Jani Dios wanqtti. Idem: Jani Dios nä yanaparikti<br />

saña.<br />

Janichasxaña. 3 -xi. No estar firme en su palabra o<br />

concierto, volver atrás de lo que dijo.<br />

Janichasäxaña. 3 -xi. Hacer o ser causa de que uno<br />

quiebre su palabra.<br />

Janirja. Aún no es tiempo, espera un poco.<br />

Janirja jayaki. En breve, dentro de poco tiempo.<br />

Janimana. Dicen que no.<br />

Jani chhuluni, jani waykani. Estar ocioso, sin oficio;<br />

&c.<br />

Jank'a amka. Papa sarnosa.<br />

Jank'a usu vel chuqu usu. Sarampión o viruelas.<br />

Jank'a puri. Comenzar este mal.<br />

Janq'u paqaqaya. Blanco.<br />

Janq'uña. Blancura.<br />

Janq'uchaña. Blanquear.<br />

Janq'uxaña. Volverse blanco.<br />

Janq'uptaña. Idem.<br />

Janq'u yapu. Tierra fértil.<br />

Janq'u asnuña, pasuña. Dejar de alcanzar algo de su<br />

contento, bueno o malo.<br />

Janq'usnuwatiya. Ser causa de que no alcance.<br />

Janq'u, qila, qiwa. Cojo.<br />

Janq'unaqaña. Andar cojeando.<br />

Janq'uxaña. 3 -xi. Volverse cojo.<br />

Jant'akuña. Tender algo en el suelo, pared o mesa.<br />

Ikiña jant'akuña: Hacer la cama. Frontal jant'akuña:<br />

poner frontal.<br />

Jant'akuxaña. Tender algo encima de lo que está<br />

puesto.<br />

Jant'akhu. Estrado o alfombra que sirve de estrado o<br />

colgadura. + Y también almohada. Qala jant'akuni<br />

ikiña: dormir sobre piedra, Ch'api ch'api jant'akuni:<br />

sobre espinas.<br />

Jant'akuña. Enladrillar, empedrar, &c. Latrilluna,<br />

qalana, jayu jayuna jant'akuña.<br />

Jankhiña, jankhiraña. Roer.<br />

Jankhikipa jankhiruruña. Roer algo volviendo y<br />

revolviéndolo.<br />

Jankixataña. Bajarse para beber o para otra cosa. + Y<br />

Trabajar sin alzar cabeza.<br />

Jant'axtaña, t'akut'aña, llamp'uptaña. Echarse el<br />

aire y sentarse todos.<br />

Jañachu. Garañón. + Y también uno muy deshonesto<br />

y lujurioso.<br />

Jañak'ä tunqu. Maíz negro.<br />

Jañak'ä jaqi. Negro o sucio.

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!