21.03.2013 Views

LudovicoBertonioMuchosCambios

LudovicoBertonioMuchosCambios

LudovicoBertonioMuchosCambios

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

354 Ludovico Bertonio<br />

jamasaki maqawina: fuese a escondidas de su<br />

padre.<br />

Jamaskata. Idem.<br />

Jamast'ä, ch'amakast'a, jaqhastt'äki arusiña.<br />

Hablar dobladamente, dando a entender una cosa y<br />

sintiendo otra y hablar por parábola o enigmas.<br />

Jamast'äña, ch'amakast'äña. Quitar la luz o la vista<br />

poniéndose delante.<br />

Jamach'i. Pájaro. Jamach'ikisna: o quien tuviera alas<br />

para ir en un vuelo allá.<br />

Jamch'a. Afrechos o granzas y cosas así que quedan<br />

después de cernidas.<br />

Jamch'a jamch'aki arusiña. No darse a entender<br />

bien en lo que dice.<br />

Jamk'a vel jank'aki, llaki, kayki, thusaki. Luego al<br />

momento, presto.<br />

Jamk'aña, jananaña. Darse prisa. Qhulli jamk'ama:<br />

date prisa en arar; ilaña. Idem.<br />

Jamk'anchaña, ch'amanchaña. Idem.<br />

Jamk'achaña. Idem.<br />

Jamk'achkataña. Darse prisa en llegar a alguna parte.<br />

Jamk'aniña. Prisa en venir.<br />

Jamk'achaniña, ilaniña. Idem.<br />

Jamk'äña. Dar prisa a otro.<br />

Jamk'achäña. Idem.<br />

Jamk'arpäña. Despachar a otro enviándole con<br />

brevedad.<br />

Jamk'antaña. Entrar presto.<br />

Jamk'usuña. Subir con presteza.<br />

Jamk'astakiña. Andar o acabar algo en un tris.<br />

Jamk'akipaña, jananakipaña. Pasar adelante sin<br />

parar, acabar de prisa, &c.<br />

Jamqhu vel jamu. Manera. Maya jamqhu arusi: habla<br />

de otra manera diferente, no tan buena.<br />

Jamqhu. Cosa sin primor, mal hecha.<br />

Jamqhu isi. Ropa mal tejida.<br />

Jamqhu aru. Vocablo impropio o palabra injuriosa.<br />

Jamqhu aycha. Carne hedionda o mal guisada, &c.<br />

Jamqhu jaqi, chari jaqi. De poca confianza, poco<br />

saber, poco obediente, &c.<br />

Jamqhusnaqaña, pantasnaqaña. Errar, hacer las<br />

cosas imperfectas y con muchas faltas.<br />

Jamillu. Liga de coger pájaros.<br />

Jamilluña. Coger con ella algo.<br />

Jamillunchaña. Dar con liga o pegarla a alguna cosa.<br />

Jamillujasiña. Quedar enligado.<br />

Jamillukipasiña. Idem, jamillukipaña. Ponerla en<br />

muchas partes.<br />

Jamillujaña, machäña. Emborrachar a otro, cogerle<br />

con la liga de la chicha o vino.<br />

Jamillujata jaqi. Borracho que anda trabados los pies<br />

como con liga.<br />

Jamphana, jak'atjama, llatjama. De improviso,<br />

repentinamente, a deshora.<br />

Jamphanjama. Idem.<br />

Jampanchaña. Coger de repente, llegar o venir de<br />

improviso, &c.<br />

Jamp'at'iña. Adorar, reverenciar, rogar y besar, &c.<br />

Jamp'at'ijamama vel jamp'at'ijäma. Beso las<br />

manos de Ud. merced. Poniéndole en futuro, con<br />

transición.<br />

Jamp'at'isiña. Besarse uno a otro y volverse amigos.<br />

Jamp'at'isxaña. Volverse amigos.<br />

Jamp'at'ikaña. 3 -ki. Estar haciendo oración o<br />

rogando a Dios.<br />

Jamp'at'irapiña. Rogar por otro.<br />

Jamp'at'ikamana. Dando mucho a la oración,<br />

anteponiendo a Dios.<br />

Jamp'at'u. Sapo. P'ati. Idem.<br />

Jampi, qulla. Medicina o emplasto para curar.<br />

Jamphiña. Curar el enfermo aunque son vocablos del<br />

quechua.<br />

Jamp'i. Maíz o quinua tostado.<br />

Jamp'iña vel jamp'isiña. Tostar así en alguna olla,<br />

&c.<br />

Jamp'ixaña. 3 -xi. Idem.<br />

Jamp'ichaña, jamp'ichasiña. Idem.<br />

Jamu. Manera. Maya, paya, kimsa jamu: de una, dos,<br />

tres maneras.<br />

Jamuchaña. Hacer de una manera, anteponiendo los<br />

numerales; maya jamuchaña, paya jamuchaña, &c.<br />

Jamukipaña. Mudarse, transformarse de una manera,<br />

dos tres; según el número precedente.<br />

Jamuña vel jamut'aña. Entender, percibir con el<br />

entendimiento, pensar, imaginar. Inaki jamuña:<br />

tener algo por de poco momento y de ordinario le<br />

precede ina o inaki.<br />

Jamurpäña, tuqirpäña, unanchaña. Idem. Y más<br />

ordinario.<br />

Jamurpäsiña. Idem.<br />

Jamuta jamanuqaña. 3 -qi. Dar y tomar<br />

discurriendo.<br />

Jamurpäña vel jamurpäsiña. El entendimiento,<br />

potencia del alma.<br />

Jamuraña. Dibujar o trasladar sacando el dibujo de<br />

otra cosa.<br />

Jamuqaña. 3 -qi. Idem.<br />

Jamut'aru luraña. Hacer algo a imitación de alguno,<br />

Jesucristo jamutaru aka luratana.<br />

Jamuru luraña. Hacer conforme al modelo.<br />

Janana, jamk'a. A prisa, presto.<br />

Jananaña. Darse prisa en andar o hacer, &c.

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!