21.03.2013 Views

LudovicoBertonioMuchosCambios

LudovicoBertonioMuchosCambios

LudovicoBertonioMuchosCambios

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

Vocabulario de la Lengua Aymara 507<br />

Wanqaña. Dar con piedra a manteniente. Kumpana.<br />

Idem.<br />

Wanqarpäña, wakhurpäña. Echar a rodar una<br />

piedra.<br />

Wanqakataña. Arrojar abajo unas galgas tras otras<br />

Wanqakipaña. Golpear una y otra vez así con piedra.<br />

Wanqantaña. Dar así para abrir la tierra o partir algo.<br />

Wanqusuña. Sacarla afuera. Admite otras partículas<br />

que tienen la misma significación que en los verbos<br />

de llevar.<br />

Wankaña. 3 -ki, q'uchuña, chayña. Cantar. + Y llorar<br />

sin hechar lágrimas.<br />

Wankara. Atambor, atabal. + Nuwaña vel liq'iña:<br />

tocarla.<br />

Wanqarantaña. Consumir la hacienda en comer y<br />

beber.<br />

Wanqarantxaña. 3 -xi. Idem.<br />

Waniña, thusaña. Enmendarse o dejar de hacer lo que<br />

tenía de costumbre. + Misa isapaña wanina: dejó la<br />

costumbre de oír misa.<br />

Wanichaña, waniwanuqäña. Hacer que deje la mala<br />

o buena costumbre.<br />

Waniwanuqäña. Idem.<br />

Wanq'u. Cuy, conejo de estas indias.<br />

Wanq'u ch'äña. Abrir el cuy o la tela que está sobre<br />

el corazón para adivinar. Es hechicería.<br />

Wanq'una. Ofrecerle a los ídolos. Pecado de idolatría.<br />

Wanq'una jamp'at'iña. Idem.<br />

Wanthi. Bubas o mal semejante.<br />

Wanthi usuña. Tenerlas.<br />

Wanthi apakiptitu. Estar atestado de ellas. + Katuña:<br />

pegárseme. + Makhatitu. Idem. + Makhatäña:<br />

pegarlas. + Jakhuña. Idem. + Aparitu vel apartitu:<br />

sanar de ellas. + Aparäsiña: sanar pegándolas a<br />

otro. + Qullaña: curarlas. + Qulläsiña: hacerlas<br />

curar.<br />

Wanqiña. Aguardar. + Y confiar esperando ser<br />

favorecido. + Diosaru wanqima.<br />

Wanqiskaña. Estar aguardando o confiando.<br />

Punqutha wanqiskitajata: aguárdame en la puerta.<br />

Wanu vel jama. Estiércol.<br />

Wanuraña, jamaraña. Estercolar, proveerse.<br />

Wanunchaña. Estercolar la tierra para fertilizarla.<br />

Wanuña, jamaña, pasuña vel wasuña. Dejar pasar la<br />

ocasión de gozar algo. + Pisitaki alasiña wanuña:<br />

dejado he de gozar del barato. + Y también<br />

deshonrar a otro de palabra o de obra.<br />

Wanukipaña. Ensuciar todo un lugar o estercolar toda<br />

la chácara.<br />

Wanuki kasiki. Sin provecho. Wantu vel wantuña.<br />

Litera y cualquiera cosa que sirve de ello.<br />

Wantuña, kallaña. Lleva en litera o en palos atados<br />

en una manta, &c. cuando son muchos los que<br />

llevan en peso. Y como es verbo de llevar admite<br />

todas las partículas de apaña que se hallará arriba.<br />

Wanthura, sisira. Vermellón, afeite de mujeres.<br />

Wanthurasiña. Afeitarse<br />

Wanthurakipasiña. Idem.<br />

Wanthuraña. Afeitar a otra.<br />

Wanthurakipaña. Idem.<br />

Wanthurana sulaña. Idem,<br />

Waña, phara. Seco.<br />

Wañaptaña. Neutro. Secarse<br />

Wañaxaña. 3 -xi. Idem.<br />

Wañakipaña. Idem.<br />

Wañat'aña. Idem.<br />

Wañaraña. Idem.<br />

Wañusuña. Idem,<br />

Wañat'xaña. Idem.<br />

Wañakakixaña. 3 -xi. Idem.<br />

Wañachaña. Activo. Secar.<br />

Wañäña. Idem.<br />

Wañaptäña, &c. Idem: añadiendo a a los neutros.<br />

Wañat'ata, qharat'ata, ch'amajata jaqi. Seco,<br />

chupado.<br />

Wañarata, mat'ata jaqi. Insensible, descorazonado.<br />

Wañajaña. 3 -ji. Tener sed; úsase con transición<br />

wañijitu.<br />

Wañakataña. Idem.<br />

Waña chucha. Mes de noviembre que aún no han<br />

entrado las aguas.<br />

Wapatiña. Lana o vestido de color pardo oscuro.<br />

Waqi. Parte, porción, precio. + Aycha waqi: porción<br />

de carne. + T'ant'a waqi: porción de pan. + Tumina<br />

waqi: valor de un real.<br />

Waqiña, liwaña.<br />

Waqichaña. Dar una parte.<br />

Waqichjraña. Dar a muchos alguna parte. Repartir.<br />

Waqijraña. Idem.<br />

Waqi waqiru jaläña. Dividir en partes.<br />

Waqi. Merecimiento, mérito.<br />

Waqini. Digno, merecedor.<br />

Waqisiña. Merecer. Jaychjaña waqistawa: merecer ser<br />

ahorcado. Infin.<br />

Wakiña. Concertarse de hacer algo como es de ir a<br />

alguna parte, de beber juntos, &c.<br />

Wakisiña. Idem.<br />

Wakijäsiña. Idem.<br />

Wakiña. Acostarse a alguno, hacerse de su bando. + Y<br />

también venir al justo. Qullqiniru waki: favorece a<br />

quien le da dinero, dale sentencia en su favor. +<br />

Aka isi jurnaru waki: este vestido te viene al justo.

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!