Actas do Seminario Internacional O futuro da memoria - Arquivos de ...

106
Os dereitos dos cidadáns na LAE | Diciamos ao principio deste traballo
que a Administración pública se explica a partir da finalidade da súa actuación
ao servizo dos intereses xerais. Iso, no entanto, non é óbice para que,
progresivamente, o cidadán fortalecese a súa posición fronte á Administración
pública como titular de dereitos e demandante de mellores servizos.
Servir mellor a eses dereitos é o obxectivo básico da Administración electrónica
en xeral e da LAE en particular. A LAE é unha “lei de dereitos” que, con
todo, non parte de cero, pois xa a LRXPAC contiña un catálogo de dereitos
do administrado respecto das administracións públicas no seu art. 35 (sen esquecer
o art. 37, que desenvolve o dereito 105.b CE ao acceso a arquivos e
rexistros).
Sobre o particular, non entraremos aquí a analizar aspectos, por outra
parte fundamentais, como a estrutura ou a natureza subxectiva dos dereitos
recoñecidos na LAE. Ou a súa esixibilidade41 . Baste dicir que todos eles parten
de ou conflúen no dereito á relación electrónica («por medios electrónicos»)
coas administracións públicas, consagrado no art. 6.142 e cuxo contido
comprende unha serie de elementos xerais, entre os que destacan o seu carácter
voluntario —e revogable—, baseado no principio de consentimento
expreso como regra xeral43 ; ou o seu exercicio non condicionado ao uso de
formularios predeterminados44 . As razóns técnicas para isto último son evidentes:
as transaccións electrónicas e a xestión documental implican o uso e
captura de metadatos que, en ausencia de formularios e cadros preestablecidos,
serían moito máis problemáticos de capturar45 .
Como todo dereito, ten as súas garantías. Unha delas é fronte a erros/problemas
técnicos, aínda que é o RDDPLAE o que as contempla (art. 30.2): acuses
de recibo, copias, emisión de recibos acreditativos, copias autenticadas,
prórrogas de prazos… Tamén o son os mecanismos de identificación a través
de funcionario público para os que carezan de medios electrónicos ou
non saiban usalos46 .
Sen esquecer o rexistro electrónico, por suposto. Máis que garantía, os
rexistros electrónicos47 constitúen unha peza angular —como os non electrónicos
na administración tradicional— no sistema documental dunha organización
burocrática pública. Á súa vertente de garantía respecto da
constancia nos fluxos de tramitación entre administracións públicas e cidadáns,
unen a súa condición de instrumento fiscalizador e xestor dos momentos
e situacións documentais nunha oficina; é dicir, da existencia, recepción
e expedición de todos os documentos dunha dependencia pública
(Romero, 2002) 48 . Un instrumento que presta servizos ao cidadán e á propia
administración en que se insire e que, na súa actual configuración, son basicamente
os seguintes: