Actas do Seminario Internacional O futuro da memoria - Arquivos de ...

ia dos arquivos, as TICs aplicadas á xestión de documentos, a diseminación,
a valoración e a preservación.
Un traballo máis recente amosa similares resultados. Kim e Lee (2004), ao
analisar a emerxencia da estrutura intelectual dos estudos arquivísticos conclúen
que estes se enfocan en temas relacionados cos documentos electrónicos,
as bibliotecas dixitais (DL) e a xestión de información e documentos.
No caso das DL aparece un cluster que se enlaza cos ambientes de aprendizaxe,
aínda que a súa relación coa arquivística se traduce novamente nun
dos seus tradicionais procesos de tratamento, a creación de instrumentos de
descrición (Kim y Lee, 2004, Figura 1, cluster 23). Así mesmo, só un artigo
dos analizados se refire aos estudos de usuarios, aínda que enfocado nas necesidades
puntuais de xestión do correo electrónico.
Unha situación similar descobren Jardim e Fonseca (2004) ao analisar o tratamento
do tema en varios textos —algúns deles importantes para a formación
en arquivística en América Latina—, nos que ou non se aborda o tema (Couture
e Roussaeu, 1982; Lodolini, 1993; Malheiro, 1998), ou se aborda dende os
servizos arquivísticos (Schellenberg, 1958; Heredia, 1993; Alberch, 2003), ou se
explica a diversidade deste nas últimas décadas nas institucións arquivísticas tradicionais
(Cruz Mundet, 1994). Jardim e Fonseca (2004) apuntan outro dos problemas
tradicionais respecto ao usuario no ámbito da arquivística, a escasa análise
destes nas fases activas e semiactivas do ciclo de vida do documento arquivístico,
aspecto que se torna especialmente sensible nos ambientes dixitais onde
parece que se desdebuxan as fronteiras entre os usuarios dos servizos de información
e os cidadáns en xeral. No entanto, na nosa opinión, a influencia das
TICs contribuíu a reforzar eses puntos de vista tradicionais da arquivística. O impacto
da chamada revolución da información electrónica (Bearman, 1994) provocou
unha fonda diversificación das formas documentais e facilidades de manipulación,
transformación, transporte e reprodución dos documentos, así como
a fraxilidade e rápida obsolescencia dos sistemas que os producen e almacenan,
facéndose extraordinariamente vulnerable tanto o acceso aos documentos
mesmos, como o mantemento da súa capacidade de rexistrar información
verza, confiable, auténtica e íntegra. Iso conduciu a poñer énfase na relación
entre a necesidade de garantir o acceso á información no ambiente dixital cos
propósitos de responsabilidade, transparencia e rendición de contas dos gobernos.
En tal sentido, Cunningham (2005, 303) subliña que para acadar tales propósitos
administrativos no ambiente dixital:
… a evidencia das decisións e actividades gobernamentais, incluíndo aquelas en
liña, debe ser capturada e preservada nunha forma accesible para todo o tempo
en que esta se necesite, incluso indefinidamente.
79