LA HOMO KIU NE SUKCESIS TROMPI SIN MEM - UECI

La homo kiu ne sukcesis trompi sin mem
vo malgraŭ nia juna aĝo. La familianoj de mia amiko deziris konsiliĝi kun la
loka paroĥestro pri tiaj aferoj, kaj krome por serĉi por la du franciskanoj pli
dignan enloĝadon, eble ĉe la paroĥestro mem. Nenio timenda, kuraĝigis popolanoj,
antaŭ la dimanĉaj irreirantoj de la preĝejo ĉar kozakoj preskaŭ pli pro
superstiĉo ol pro provosa tasko respektas la devotecan ceremonion kaj ĝiajn
partoprenantojn.
Dumpreĝe kaj poste antaŭ la preĝejo miaj okuloj daŭrigis subrigardi miajn
gastigantojn, kontentajn en iliaj vestoj el velkinta nigro kun truetoj apenaŭ kamuflitaj,
parolantajn kvazaŭ statue. Min ekinvadis kompato kaj simpatio al ili
kaj riproĉo pro mia peza plonĝado sur ilin.
Mi havis dum la tuta mateno pluajn konsciiĝojn, ke ni erare interpretis la
ekajn agitigajn okazaĵojn fipremantajn por ke ni foriĝu el la konvento, kaj ke,
plierare, ni elektis tiun ĉi rifuĝejon. Eble ni devintus, dum la alproksimiga marŝado,
kontakti la fratularon de la konvento de Ĝemona el kiu ni, male, malprudente
deflankiĝis. Tiuj riproĉaj sentoj duobliĝis kiam la paroĥestro, aŭdinte
pri la aventuroj kaj ties plej danĝeraj riskoj, silentis manenkape en la ĝenerala
silento kaj, post nelonge, preskaŭ medite kun la okuloj pavimen juĝis:“Se
iam hazarde vi emis al aventuro, nun en ĝin la fuĝo trempas vin tute viariske;
krome se la aferoj plonĝas sur nin tiaj, la paroĥejaj lokaloj porokaze fariĝas
la ejo malplej sekura por vi kaj samtempe la plej riskoplena por la vilaĝanoj.
Kaj se la aferoj tias, kion mi faru?”.
Ni ĉiuj estis forpermesitaj de la paroĥestro kun la promeso, ke mem venos
ĉe nin posttagmeze, kiam li liberiĝos el la taskoj de la devotecaj diservoj kaj instruado
pri katekismo al la popolanoj. Antaŭ ol elgrupiĝi li nin invitis, iom kaŝante
la tre rivelan ektimon de sia vizaĝo kaj eble por liveri ĉirkaŭen aspektan
normalecon, sentime spekti la heraldikajn enskribaĵojn sur la preĝeja kaj urbestreja
fasadoj, plurcentjaraj: temis pri blazonŝildoj, iom tempe kaj vetere
ronĝitaj kaj ferrustigitaj, kun engravuritaj nomoj de iamaj regantaj sinjoroj, tiukaze
de la Patriarko de Aquileia (Akvileja, historia urbo en la direkto de Triesto,
iam romia marhaveno) kiu feŭde regis kelkatempe ĉi tie: la siglozaj
skribstiloj dolorigis nian kapon. Sen ke ili povus sciigi pli rilate sian historion,
la paroĥanoj orgojligitaj de nia scivolemo, rigardadis dezirante, eble, aldoni
kaj aŭdi eksplikojn pri la surmuraj “survandaĵoj”. La cirkonstancoj permesis
nur intuicii kian riĉecon de emociigaj kaj informigaj historiaĵoj ni apenaŭ ekĝuas
kaj pro timo preterlasas. Nemalproksime, sed respekteme, staris kozakaj
gvataj sentineloj, promenantaj irrevene sur la placo: ankaŭ pro ili, eksterpatrujaj
kaj eble kun trista destino, la popolo havis kompatsentojn kaj kortuŝe
100