LA HOMO KIU NE SUKCESIS TROMPI SIN MEM - UECI

La homo kiu ne sukcesis trompi sin mem
menaŭ la kultura fono tiun rememorigilon oni rajtas alstrebi vidigi.
Ke la judojn nazioj kaj faŝistoj enprizonigas por ilin sendi al la trudizolejo
pro politikaj kaj rasismaj kaŭzoj estis al ni pli ol sciigite, ke la rasismaj leĝoj
de la itala regno tiam ekaplikiĝis kun pli rigoraj plenumo kaj ekzekucio flanke
de la respubliketaj dummilitaj regaĉantoj urĝitaj de germanoj kiuj ofte ne disdegnis
agi mem fronte al la inerteco de italoj, ke la papo kaj la loka episkopo
sekrete spronis gastigi hebreojn forfuĝintajn el kaptiteco reala aŭ minacata, leviĝis
al temo nemalkutima inter ni novicoj; ne estis konigite al ni kaj al iu ajn
inter la profesoroj, klientoj de aliancaj radioj, ke hebreojn oni koncentris en
ekstermigaj lageroj, kvankam unufojon mi estis aŭdinta okazan gaston, kapelanon
revenintan el rusa fronto, rakonti pri vagonoj kun homoj kriantaj kaj
agitantaj manojn el la altaj brutvagonaj fenestretoj: el ilia helpalvokoj li kredis
dedukteble, ke tiuj homoj uzis esprimojn indikantajn juddevenon: eĉ li sukcesis
interbabiladi kun envagonitoj devenantaj de alia koncentrejo, kie oni mortigas
homojn per malaperigo en neniejo.
Kiam la ĉeeston de la du ne plu eblis kaŝi, ili ekaperis en la komunumaj
lokoj kaj kunlaboris en normalaj farindaĵoj ĉiam froke vestitaj pro timo de
kontrolo de simpatiantoj al Germanujo, kien ili timis esti koncentrejen deportitaj
kiel kolaborantoj kun la malamiko kaj devigitaj punlabori.
Mi ŝatis la konduton de miaj konventestroj, sed funde al mi ŝajnis karitato
preskaŭ senutila ĉar la milito estis finiĝanta, laŭ mi, tial ĉiuj libere revenos
siahejmen. Jarojn poste, scivolemigita de la hidaj rakontaĵoj de postrestintoj,
mi sciis, ke la ĉeesto de la du gastoj estis konata eĉ de la mezaĝa rezerva oficiro
estranta la kvar/kvin teritoriajn soldatojn, kiu jam kapablis ilin lokalizi, eĉ
franciskane vestitajn, inter religiuloj. Kaj ĝuste pro tiu ignora protektanta (ĉar la
oficira ĉeesto estis garantio ĉe la germana polico kontrolanta eĉ konventojn)
scio, atestita de la du judoj, li evitos la elpurigan proceson aŭ flankenigan punon
pro soldatoficira kolaborado.
Kiuj estis tiuj du judoj? Neniam mi renkontis la tiaman konventan responsulon
por komplete kvietigi mian scivolemon dum eĉ en la konventaj kronikkajero
nenion pri tio oni registris, eble por ne regali per spuroj okaze de eventuala
abrupta nazifaŝista enrompo; kaj tiel ankaŭ mia deziro ilin gratuli pro la
hazarde evitita gasekstermejo (“ne sen la kontribuo de mia silento“, mi eble
stultece dirus), pri kies tragika esteco mi kaj eble ankaŭ ili ne sciis, eble restos
tute fora de la verŝajno realiĝi.
Meze de tiuj eventoj estis celebrita la tritaga preĝo honore al la Sankta Spirito,
kies tasko, interalie, laŭ la kutima predikado, koincidas kun la intimiĝo
75