LA HOMO KIU NE SUKCESIS TROMPI SIN MEM - UECI

La homo kiu ne sukcesis trompi sin mem
la veron pri si kaj konsciiĝante pri sia libere elektita, ne nur fatala, kulpo. Laŭ
Alfiera tragedieco, Agamemno, se ekzempli, oferante sian filinon, kulpas pro
antaŭmeto de ŝtata prestiĝo al sia patra sento aŭ pro venĝo kontraŭ la perfido
de sia edzino, Klitemnestro, kiu siavice kulpas pro sia kompliceco kun Egisto, la
uzurpanto. En ĉiuj dramoj oni angoras pri konscio de siaj kulpoj poluciantaj
konsciencon.
Tiu konsciiĝo, aŭ korelativeco de peno kun kulpo, konstituas kristanan konsistaĵon:
puno eventuale nur el kulpo! (Kvankam, laŭ kristanismo, oni konkrete
ne scias kiel Dio intervenas en tiu ĉi nuna konkreta mondo). Sume la dramverkisto,
konscie aŭ nekonscie, inokulis en siajn dramverkojn sian kristanan
vivkonceptadon. Alfieri, konklude, ĉiukaze ne povintus sincere aŭtori la klasikajn
grekajn dramojn.
Tamen iuj taksis ekscesa tiun konkludon aŭ bezona je plua esploro.
Sur la disondo de tiu konceptoj al ni plaĉis trovi analogiojn kaj similaĵojn
inter klasikaĵoj la bibliaĵoj kaj protagonistoj de ambaŭ flankoj: Kaino kaj Abelo
= Eteoklo kaj Poliniko; Abrahamo kaj Isaako = Ifigenia kaj Agamemno;
Jiobo = Filoteto; Josuo = Odiseo; Judita kaj Holoferno = Klitemnestra kaj
Agamemno; Davido kaj Jonatano = Oresto kaj Pilado; Jozefo kaj la edzino de
Putifaro = Hipolito kaj Fedra; Ester = Antigona; Kristo = Prometeo… Kiam la
listo finiĝis kun la konkludo, ke la arketipoj kuŝas samaj en la homa subkonscio,
ni ekdubis, ke ni iom kaprice procedis.
Ni iris ankaŭ viziti, plifoje, la egiptan muzeon en Torino. Ankaŭ ĉi tie, se
ĉiu objekto estis majstraĵo kun nekalkulebla valoro, la atento estis konkerita
de la signifo de la sfinkso kiu troniĝas statue aŭ bilde tie kaj tie en skulptaĵoj:
tiu ĉi, por ni, elĉerpantaj el la kristana kulturo, figuras la vivon demandantan
pri ekzistoenigmoj kaj plaste tipigas la homan racion postulantan kaj
atendantan esencajn respondojn: kaj jen Kristo respondas aŭ helpas trovi respondon!
Sed ne mankis iuj opiniantaj ke tiu antropologia aŭ religia interpreto
superŝaŭmantas kaj ne konvinkas: Kristo, jes, respondas, sed sfinkso kion pridemandas
aŭ vere pridemandis laŭ figura mito de antikvaj egiptoj? Ĉu ne temas
pri senrajta alproprigo?… Tamen en diversaj kristanaj liturgiaj objektoj
kaj pentraĵoj lokiĝas sfinksoj apud Kristo. Tiukaze, laŭ fakkleristaro, sfinkso
kune kun Kristo, mem invitantaj vidi la vivo-enigmon, tiun ĉi simbolas kaj,
bonŝance, krom vidi, eĉ solve forviŝas.
Estetikaj kaj intelektaj kaj problemvekaj tempopasigoj kontentigantaj mian
ĝisostan inklinon al intelektulaĵoj, eble iom vante ambiciaj, se oni volas. Juna
sacerdoto malzorgete amike alertis min: “Ĉio tio, nome tia via pasio, bonas
196