LA HOMO KIU NE SUKCESIS TROMPI SIN MEM - UECI

La homo kiu ne sukcesis trompi sin mem
majn sentojn? Ili estis ĉiuj arestitaj, post kelkaj tagoj de malliberejo la plejparto
suferis punon per kapa ĝishaŭta razo dum la plej aĝaj estis publike humiligitaj
antaŭ pli amuzata ol venĝopostula publiko: por malgravigo de ilia kulpo
ludis la fakto ke ili neniam portis ofendajn armilojn. Plej grava puno aljuĝita,
oni diris, estis, ke ili restu pune apartigitaj el popolaj daŭraj dancadoj. Dancadoj
ĉiuspecaj, fakte, kaj ĉiuloke svarmis kvazaŭ tensio kaj suferoj fine merite
trovus kompenson. La vortoj novaj “Boogie-Woogie, blues, swing ktp” kun
sia ekzotikeco diseligis ion misterece allogan.
Semajnojn poste, tri el tiuj junaj faŝistinoj kaj “helpantinoj”, la malpli junaj
kaj plej influaj, abrupte ĉesis cirkuli, eĉ forsinkis de siaj hejmoj. Pro honto,
oni suspektis kvankam iliaj familianoj senĉese ilin serĉadis. Jarojn poste, oni
malkovros iliajn kadavrojn emerĝintajn el riverborda subgrundo!
Kiel starto kaj urĝo al tiuj eventoj agis novaĵo, la timata novaĵo: la mortigo
de B. Mussolini, senprocese pafekzekutita kaj poste nudigita kaj venĝe pendigita
en Milano. Inter la fratularo, post kelkaj silentaj konsterniĝoj ekfalis diverspecaj
komentoj dum la juĝoj diversmotive akriĝis: la fratula plejparto lin
respektis pro iuj iamaj nemalbonaj sociaj kaj politikaj agadoj, kelkaj lin malrespektis
ĝis aprobo aŭ aplaŭdo pri la ekzekuto, unu, iam inkliniĝanta al faŝismo,
sin senkulpigis dirante ke mem estis nur ĉe faŝistoj . Se por li mi esprimis
pli da respekto kun kompato ol da indiferento, ankoraŭ mi ne suspektis, ke
instruitaj religiuloj povas, pro tiuj aferoj, perdi sinregon, tiel ke la konventestro
sin sentis devigita premi ĉiujn por ke la publikaj konversacioj tranĉu for
komentojn pri tiu evento.
La senprocesa ekzekuto de Mussolini ekigis aŭ plifajrigis, en tuta Alta Italujo,
la kontraŭfaŝistan elpurigon, kredigitan necesa por adekvate puni la
dummilitajn krimojn. Montriĝis de tuj du inklinoj, unu emis puni nur post normala
juĝa verdikto aŭ prokrasti la penon kaj ĝin kongruigi al humanecaj,
kvankam miksitaj al venĝovolo, kriterioj, alia senmizerikorde emis mortpuni apenaŭ
la faŝista kulpulo falas en la manojn de la partizanaj milicanoj, nun politikregantaj.
Ŝtupon post ŝtupo elkerniĝis la veraj motivoj de tiom da elpuriga
ardo; ĝi fakte baziĝis ankaŭ sur aliaj antaŭvidoj kaj celoj: oni antaŭvide supozis,
ke faŝistoj kaj ties simpatiantoj neniam enviciĝus komunistaj kaj certe ili
enirus reemfazi kaj plifortigi la moderajn partiojn kun kiuj certe la komunistoj
devos, en venontaj balotoj kaj klasluktoj, rivale dueli. Tial urĝis elimini tiujn
ulojn antaŭ ilia apero en la proksima postliberiga socipolitika scenejo. La justicvolo
de la ekstrema maldekstrularo trenis la popolon al konsento aŭ al sendecida
apartado. Kaj oni elvivigis, en la tuta Italujo, 30.000 homojn ĉirkaŭ, kul-
138