LA HOMO KIU NE SUKCESIS TROMPI SIN MEM - UECI

La homo kiu ne sukcesis trompi sin mem
dan tradicion de la licea lernejo. Tio pro miaj asertoj antaŭ liceanoj, laŭ kiuj
supraĵe evidentiĝus la malkvalito de mia instruado. Krokize dirote:
Inteligenta klaso de liceanoj, alproksimiĝantaj al la abiturienta diplomiĝo,
preskaŭ unuanime ekprofesis primoralan relativismon. Iuj el iliaj profesoroj,
uloj de la nova filozofio nomata debolismo (aŭ feblismo aŭ malforta pensado
aŭ maltaŭgeco de la racio por la malkovro de la fundamentaj veroj, kaj tial neceso
fidi nur partajn aŭ versimilajn verojn), konvinkis la lernantaron, ke oni
jam ne rajtas pensi, ke ekzistas kunnaska kaj natura moralo, kia absoluta regularo
deviganta ĉiujn homojn kaj ĉie, eĉ ĝi neniam ekzistis, kaj la postmoderna
homo estas rajtigata de la novaj plursciencaj esploroj de sia racio krei al
si novan moralon aŭ ĝin ŝanĝi laŭvole ktp. Tial iliaj juĝoj devas sin liberigi je
moralaj, iom repuŝe difinitaj moralecaj aŭ moralizaj aŭ moralistecaj aŭ moraligaj,
kriterioj, jam taksataj pulvo-precipitaĵo de la jarcentoj. Konceptuloj varispecaj,
famaj verkistoj, filozofiaj centroj, la plej disvastigitaj ĵurnaloj ktp
subtenas kaj jam delonge disvastigas tiun vidpunkton.
Tial (jen mia konkludo) pro normomanko senfundamentiĝas la distingo inter
moralo kaj malmoralo, inter bono kaj malbono. Mi celis diskrevigi la novan
miton, laŭ kiu ne ekzistas sendiskutebla moralo (enkadre, kompreneble, de la
unuaj principoj, ne pri la derivaĵoj, facile kaj historie konstateble diverĝantaj
kaj, foje, kontraŭdiraj): se ne ekzistas moralo, ĉio licas ĉar ĉiu moral- kaj malmoral-
sistemo samvalorus! Laŭ mi, tia konkludo, eĉ se nekonscia, jam ekludas nivele
de konduto, kvankam la socio daŭrigas kondamni “krimulojn” kvazaŭ
moralo, dominanta fundamento de ĉiu jura normo, ne estus kontestata.
Vere lernantoj ne atingis tiun lastan logikaĵon, dum mi provis ilin treni
ĝuste al tiu ĉi konkludo, rezonante laŭ la sinsekvoj jene resumitaj:
“Vi imagu murdinton aŭ seksperfortinton kiu laŭlibere kaj laŭhumure volis
kaj fakte murdis homon aŭ seksperfortis por plifeliĉigi sian vivon kaj plimultigi
siajn komfortojn. Ĉu vi kondamnus lin?”.
Ĉiuj jesas. Ĉiuj lin kondamnas.
“Kial?... Se ne ekzistas moralo? se ĉiu rajtas krei aŭ elekti sian moralon
ĉar homo devas sendependigi de ĉio laŭ postmoderna koncepto de konscienca
aŭtonomio? Tiu homo rajtas krei al si moralon koincidantan kun siaj deziroj
kaj vidpunktoj kiuj ne ekskludas egoismojn ĉar eĉ tiuj ĉi rajtas esti aprobataj;
kaj sekve jen la kirlado de ĉiuj etikaj terminoj”.
Post kelke da ŝanceliĝo iuj konvinkiĝis perpruve, ke tiu kondamno estas ne
logika, pli instinkta ol racia, tial la principo “ne estas morala leĝo” senbaziĝas
340