LA HOMO KIU NE SUKCESIS TROMPI SIN MEM - UECI

La homo kiu ne sukcesis trompi sin mem
jen duonaserta jen duondemanda, hipotezis kaj provoke ekscitis el la ĉeestantaro
opiniojn pri la “silento” de Pio la Dekdua dum la hitlera ekstermo de judoj.
Malgraŭe, nur susurado disfluis el la publiko, se ne kalkuli jesajn esprimojn
de iuj judaj organizantoj kaj idepromociantoj.
Malgraŭ ilia retorikeco, la demandoj, krom la malice sugestita respondo,
jam entenas, laŭ mi, solvon kiel tian: kiu ne sukcesis savi milojn de katolikaj
sacerdotoj kaj milionojn de katolikaj laikoj kaj urĝis katolikajn mediojn gastigi
kaj kaŝi persekutatajn judojn (kaj nemalmultaj pagis per la vivo por tion
realigi), nun estas akuzata pri kulpa silento rilate la krimojn de sia persekutanto
2 .
Tion esprimis nekonata persono, sed tiu juĝo provokis ankaŭ grumblojn el
la salona publiko jam eble kutimigita pensi, ke Pio la XIIa vere kulpas. Kaj
tion konfirmis la oratoro per, aspekte respektemaj, taŭgaj citaĵoj el aliaj eminentaj
opinigvidantoj. Kaj ŝajnis al kelkaj ke la aludo al la “katolika origino”
de Hitler estus postulata pli el febleco de la ĝenerala tezo ol el manko de informo
pri la absoluta “antikristaneco” de la fondinto de naziismo.
En la havena atendejo, ĉar la enveturiĝo prokrastiĝis je kelkaj horoj, kaj
poste en la reveniga aviadilo, pludaŭris konversacioj tiufacete. Kunvojaĝanto
citis, ĉerpante el sia memoro, kaj komentis, el la membiografia romano de
Primo Levi “Se questo è un uomo” (Se tia konceptiĝas homo), ties juĝojn pri
aliaj lageroj kaj aliaj mortigitoj. Laŭ Primo Levi, itala juda lagerito, “la sovetuniaj
lageroj juĝendas rifuzinda incidento sur la strato kondukonta al socialismo.
Nur momentaj suferoj…”. Stranga, oni aldonis, tiu juĝo pri reĝimo
mortiginta nur incidente plurajn milionojn, diverslande, da homoj; kaj plej
stranga se aplombe eldirita de iu kiu vidis laŭ pluraj jaroj mortigi milojn da
siaj samsanguloj! Ĉu meritas konsideron kaj memorrajton nur la hitleraj viktimoj?
Diversaj vojaĝantoj, plejparte nepilgrimantoj, grupetiĝis daŭrigante rezonadi
pri tia aserto de Primo Levi. Se envicigi en logika konsekvo la diversajn
konversaciajn erojn, jen gvidfadeno kaj konkludoj.
La diskutado falis, aŭ kelka el la konversaciantoj ĝin faligis, sur unu el la
ĵus cititaj asertoj de Primo Levi. Estis evidentigata penso-juĝo, kiu jam svarmis
laŭ la tuta mondo ĉar gurdita kaj foje laŭde aprobita de seriozaj verkistoj
2 Rilate Pion la 12a aldonendas, ke eminentaj lideroj de la hebrea komunumo konsilis la papon
ne deklaraci-proteste interveni pro timo de la tuja pli kruela reago de Hitler, kiel jam plurfoje
spertite. Tiu informo estis ĵus rekomfermita en la detalita intervjuo de rabeno David Dalin ]e
Weekly Standard, legebla ankaŭ en diversnaciaj publikaĵoj, ekzemple en Pio la XII kaj Judoj
(Piemme) de prof. Andrea Tornielli .
388