LA HOMO KIU NE SUKCESIS TROMPI SIN MEM - UECI

La homo kiu ne sukcesis trompi sin mem
pli pri tio kio ŝmacas aŭ ekscitas evidentan problemon? Ke Dio intervenu ĉiam
kiam la homo suferas, eĉ la unuopulo!
Antaŭenirante laŭ tiuj konkludoj, unuanimis la konversaciantoj, oni finiĝas
al la postulo, se ne pretendo kaj defio, ke Dio ŝanĝu la okazantaĵojn je ĉiu movo
de folio, ĉar la okazoj de sufero estas sennombraj. Se validas tiu indukta rezonado
“el grandaj al malpli grandaj, kaj el perfortaj suferoj al ĉiuspeca sufero”,
necesas pli antaŭeniri ĝis atingi almenaŭ kelkajn el la kaŭzoj de la suferoj kaj
maljustaĵoj. Se pluhelpiĝi per ekzemplo: oni scias, ke la fonto de maljustaĵoj
(kun ĉio kiu sekvas) kuŝas en la interno de la homo kiu libervole (ĉi tie ne
interesiĝas la penso-agoj ne libervolaj) ne kontraŭstaras aŭ sin fordonas al la
altiro de la egoismo. Se la malbono naskiĝas tie-ĉi, kial ni ne suspiras kaj pretendas,
ke Dio malhelpu la naskiĝon mem de la malbono? Kial pretendi, ke li
malhelpige agu kiam la malbono jam produktas siajn efikojn videblajn, anstataŭ
ol li bloku kaj nuligu la malbonon ĉe ĝia la fonto mem?
Ne facilis, antaŭ tiu argumentado, por la ĉeestantoj sin liberigi de la devo
konsenti ĉar ne estas iu kiu ne dezirus, ke la malbono, se tio eblus, estu forigata
ek de ĝia naskiĝo. Ŝajnis nelogike ne aprobi. Nur post kelke da hezitoj okulumis
la dubo, ke tia konkludo povas redukti la homon al simpla manekeno,
tio estas senigita je la kapablo de libera decido: al li restus nur la scipovo
elekti inter simpla bono kaj pli granda bono ĉar en la momento de la eventuala
ekelekto pri la malbono, jen la dia blokanta interveno. Tiu sorto, tamen, ne estus
aĉa sorto, eĉ estus feliĉa sorto, se ĝi similas, laŭ Dikredantoj, al tiu de la beatuloj
ĉe Dio, al kiuj eĉ ne prezentiĝas la tento pensi kaj deziri la malbonon.
Tamen ĉi-tere homo senlibervola estus manekeno. Ĉu belas perdi liberon por
eviti la tenton kaj la eblon fali en la malbonon?
“Ni estas (rekomenciĝas la konversacio en atendeja saloneto tuj post anonco
de nova prokrasto de la forveturo) projektantaj novan tipon de homaro. Ja
necesus, ke Dio konceptintus kaj volintus homon tute alian. Fine ekfajras tio
kion ni devas peti al Dio: homo malpli libervola aŭ neniel libervola: libera
nur en... en kio? en kio, se ne estas spaco por la libera decido malsama ol la
spontana impulso?”.
“Malfacilas, tamen, imagi agon en kiu ne videblas la devo respekti la aliajn...
kie kerniĝas ankaŭ la risko tion vole neglekti. Kaj tiam bezonus ree
ŝanĝi la homon!...”.
Al la menso de kelkaj alvenis rememoraĵoj de lernejo, aŭ iom engaĝaj legaĵoj,
kaj kelka atentigis, kvazaŭ malkovrante ion jam ensceniĝintan:
“Tio estas la klasika problemo de la ekzisto de la malbono en la mondo:
392