LA HOMO KIU NE SUKCESIS TROMPI SIN MEM - UECI

La homo kiu ne sukcesis trompi sin mem
ekkoni ion pri Dio, pri ties esteco kaj esencaj specifoj? El prifilozofia kaj priteologia
historio oni plagiĝis per grandaj bataloj ankaŭ rilate tiun penssistemon
kun politikaj kaj militaj sekvaĵoj ĉar iuj el tiuskolaj teologoj partianiĝis kun
imperiestro kontraŭ la papo okaze de politike seriozaj kaj milite perfortaj kontraŭaĵoj.
Tia elstariĝis la demando, pri kiu la kultura verviganto devis katedre respondi
per siaj rezonadoj kaj refaroj, eventuale kun kritikoj, de la argumentadaro de
granduloj pri filozofiscienco, kaj eventuale oportune rezisti obĵetojn de la
kontraŭuloj realaj aŭ rolludantaj.
Se pravus ekstremaj nominalistoj, nia koncepto pri ekzisto estus nerajta kaj
se ĝin ni aplikus al Dio, neprave tio estus farata, do ni ne povas diri ĉu Dio reale
ekzistas, reale kreas, reale amas, reale generas filon ktp. Vere, eĉ la tuta homa
sciaro kriziĝus.
Ĉar la bazo de nia kristana kredo establiĝas sur la kapablo de la homa racio
koni ion precizan kaj sendubecan pri Dio, kaj homare komunan, ni devas rifuzi
tiun pensmanieron, kaj defendi la kognokapablon de la homa inteligento.
Tia mia konkludo. Sed el la partero tuj kelkaj kontraŭsentencis, ke la konkludo
larĝiĝas neglektante, ke renomaj nominalistoj, en filozofio aŭ teologio, ĝuis
estimon de sinceraj kristanoj persiste engaĝiĝantaj en la anonco de la Bonsciigo.
“Se nominalismo enfosiĝas en tiun vian konkludon, ni bezonas konkludadi,
ke multaj kristanaj filozofoj vivis aŭ vivas kontraŭdire”, iu obĵetis.
Ĉi tie mia respondo ne fluktuis: “jes, tiuj kristanaj filozofoj pensadis sen
alveni al la konsekvencoj de sia pensado. Ni povas paroli pri feliĉa nekonsekvencaĵo,
se ne diri, ke ilia nominalismo sonis pli vorte ol pense. Eble mankis
eĉ tiuepoke la kuraĝo eltiri la logikajn konsekvencojn de tiuj premisoj”.
Ĉar la rezistanto al mia tezumado insistis uzante, laŭ mi, argumentojn
insidajn kaj artifikajn, mi ne limiĝis al la asertoj de mia tezo sed ankaŭ ironiis
pri la kontraŭulaj enŝovante kaj uzante, eble preterportata de trofaremo
konfuziĝinta pro la neceso rezisti al rezisto, la romajn kongregaciajn dokumentojn
rilate kredismon aŭ fideismon, ilin amplekse traktante. Tiujn nefilozofiajn
apogajn alvokojn oni kritikis pro tio ke mi provis savi la koneblecon
pri Dio nur baziĝante sur la trajarcenta aŭtoritata tradicio, kaj pro ne sufiĉe
konvinka perracia argumentado en la refuto de la certe erara nominalisma
eble senvola konsekvenco laŭ kiu la homa intelekto nenion povas koni pri
Dio.
La diskutado pliakriĝis kiam la lernejestro, bilancante ĉion, intervenis aljuĝante
malavaran poentaron al mia prelego, malgrandan poentaron al la res-
161