LA HOMO KIU NE SUKCESIS TROMPI SIN MEM - UECI

La homo kiu ne sukcesis trompi sin mem
en la devo sin elvringe ekzameni sincerece. La preĝo, inventita okaze de la
konventa liturgiisto, recitas: “Donu, Sankta Spirito, al mi la kapablon kaj kuraĝon
koni min mem; ke via lumo ne forlasu min en la mallumo pri mi, ke mia
konscienco ne forlogu min kaj, ke mi ne provu ruze trompi ĝin...”. Sed mi provis
iomete da embaraso estante mia konscienco jam klara rilate konscion pri
mi: mi provis preskaŭ distriĝi por ne enŝoviĝi en kulposenton. Dio, en tiuj tagoj,
efikis por esti juĝata, de mi, tro penetrema en la homan konsciencon!
Porokaze la novicestro invitis el Triesto faman, sed por ni nekonatan, pastron,
lin taskiginte, mi kredas, grundigi, pli ol ardigi por religiulstato, en ni la
ĝustan scion pri ni mem, la plej malfacilan arton. Li uzis kun ni kvar oratorarton
preskaŭ malparadan kaj familian lingvaĵan, sed kun lacigaj vastoj inter
vortoj (inter unu kaj alia vorto pasas flegma bovo, estis goliardeca eldiraĵo).
Ni emfazis, amuzsprite, pro oftaj movoj kaj flirtigadoj de liaj manoj kaj brakoj
de ekstere al lia brusto, kvazaŭ li provus ilin meti en siajn konceptajn profundecojn,
ke li vibrigas samtakte la kosmajn spacojn, krom niajn spiritojn. Tamen
vere atenton kaptadis lia parolado ankaŭ pro tio ke la vorta malrapideco
lasadis al ni tempon por diveni la sekvan vorton, kiu nemalofte ne kunlimis
kun nia “travido”, dum ĝuste la nedivenita vorto ekmalfermadis novajn kulturajn
horizontojn.
Estis tiam, ke mi ekkonis kion mi plimalfrue juĝos pli eduka rekantado ol
historia okazaĵo, ke Martino Lutero religiuliĝis inter Aŭgustenanoj por koheriĝi
kun sia promeso farita al Dio dum malordinara emocio, pro subĉiela restado
dum ŝtormo kun minacaj fulmoj, kvankam tiaj promesoj neniam tenas antaŭ
Dio pro manko de rezonadtempo. Kazo de religiuliĝo sen sufiĉa enfosiĝo en si
mem, meditenda por ni!
Ĉu oni celis ankaŭ kredigi, ke tia estas la radiko de la kontraŭeklezia ribeliĝo
de Lutero kaj de ties konsekvencoj?
Oni ekuzis tiam novan vorton aŭ vorton kun nova signifo: raciecigo (raciigo).
La pri ĝi ilustro provokis en mi mensa-vortan ŝatopukon kaj alportis novajn
interesojn. Kial vi manĝas? Kial vi rigardas trafenestre, la okulojn tute ridemaj?
Se vi respondus “por min nutri” kaj “por informiĝi pri la vetero”, vi
eble pretiĝas eniri raciecigojn, ĉar vi eble manĝas nur por kontentigi vian
frandemon, de vi mem juĝata malvirteca, kaj rigardas trafenestre por pasigi la
tempon aŭ por vin distri, dum la vero estas, ke vi esperas vidi amatan personon,
kies amo kontrastas kun via morala konscienco. Raciecigo estas “artifiko
de la nekonscio por maski viajn vidpunktojn per argumentoj akcepteblaj ĉe
via valorsistemo dum la aŭtentaj malakceptataj motivoj restas nesciataj de la
76