LA HOMO KIU NE SUKCESIS TROMPI SIN MEM - UECI

La homo kiu ne sukcesis trompi sin mem
Kiam elsaltis fore, sur la verto de terena ĝibaĵo, la masiva kaj impona noviceja
konstruaĵo, neniam antaŭe vidita de ni, mia koro reprovis nefuĝantan ondon
de malkvieto malfajriganta la ekpartoprenon en la ĝojaj ekkrioj de la stafete
sendita fratula eskorto. Momenta sveniĝo-sento, kun totala estingiĝo eĉ
de la novaĵsento, sed sufiĉe memorigenda kaj analizenda, min skuis kaj paralizis
unusente. El tiu mia angore mensa foriĝo mi eliris nur por ne esti rimarkita
en tia stato; tamen danĝertimo min akompanis dum la tutaj bonvenaj salutoj
dum kiuj mi vane serĉadis samtempe, ene de la rezervo de miaj glatigaj pensoj,
iun el ili sufiĉe ekscitan por tion preterpasigi.
Jen la giganta masonaĵo, enrokita sur eta morena altaĵo apud piedoj de Berica
Montetaro (Colli Bérici = Kolli Bériĉi, provinco de Vicenza) ducent metrojn
elstaranta de la ĉirkaŭa ebenaĵo, etendiĝanta laŭ kvar kvinonoj de ĝiaj flankoj,
alirebla per larĝa vojo flankita de cipresoj. Tiun ĉi vojon ni trakuris piede
por ne trolacigi la ĉevalon kaj por antaŭĝui la panoramon kun la sankteco jam
enŝovita de la renomo. Supreniris malantaŭ niaj ŝultroj lamanta kamioneto
(estis la unua sinmovilo de la tuta trairo) okupita de du soldatoj. Kial soldatoj
ĉi supre?
Supre, nin kvar ridmiene akceptis la majstro de l’ novicoj, kiu kun orgojla
admiriga sprono prezentis la kvinan, al ni neantaŭsciigitan, novicon jam studenton
alvenintan rekte el la sekulara mondo. Ĉar aliaj du soldatoj okultire farumadis
nemalproksime, la atento iĝas scivola kaj levas la saman demandon
al la ĉeestantoj: kial soldatoj ĉi supre? Estas soldatoj, oni eksplikis indikante
aliajn dorsapogitajn kontraŭ la muraj bosaĵoj, ne tute siainiciate deflankiĝintaj
kaj fuĝantaj al sia hejmo, aŭ necertaj pri ĝusta, kaj malpli danĝera, elekto. Ili
estas atendantaj de la fratio civilajn vestojn por hejmeniri inkognite pro timo
de la germanaj trupoj amase, oni pliinformis, descendantaj trajne kaj kamione
el Alpoj al la italaj landoj jam de hieraŭ.
Kial soldatoj forfuĝas?
Kaj al ni estas klare konigataj la okazintaĵoj de dek, dudek horoj antaŭe:
Itala registaro jam subskribis armisticon kun la alianca armeo angla-usona, la
milito do jam finiĝis, la soldatoj ne havas servordonojn. En salono, fratuloj,
junaj kaj maljunaj, kaŭre sidas ĉirkaŭ radiaparato aŭskultante la plej novajn
priarmisticajn bultenojn; aliaj fratuloj, en alia deflanka lokalo, nun ne plu sekrete
ĉar la militon oni kredis jam ĉesinta, sendistre suĉas informojn de Radio
Londono aŭ de Voĉo de Ameriko, pri kies ekzisto mi nur nun ekscias. Surdeblinde
percepteblas agitiĝo, plenplena de ĝojo kaj sufero, timo kaj espero: kun
la aliancanoj Italujo akceptis senkondiĉan armisticon... tial bataloj jam ĉesis,
55