II ULUSLARARASI ÇOCUK VE GENÇLİK EDEBİYATI SEMPOZYUMU

Türk masalları-nağılları halk bedii dühasının, halk ilminin mahsuludur. Her söylenen ehvalat,
haber, hadise nağıl(masal) adlanmaz, nağıl hesap edilmez
Nağılın (masalın) ”nağıl” stüktüründe hüsüsi poetik nizam—nağıl dili, nağıl üslubu, nağıl
sesi, nağıl tempi, nağıl tehkiyesi, nağıl söylemi, nağıl poeziyası, nağıl gerçekliyi, nağıl nağıllığı
vardır. Bütün edebiyatlar nağıl poetizmınden başlayıp. Nağıl, hayatın evveli-bağlanğıcıdır.
Nağıl hayatın devamıdır. Nağıl hayatın bitmeyen hareketidir.
Bedii yatım bakımından masal dili halk dili zerifliyini ve inceliyini nümayiş ettirir. Bu
manada, “zengin bir iç ahenge sahip olan tekerlemeler çocuğa dil sevdirmenin yanı sıra, alışmadık
sözcükleri bile düzgün söyleyebilme yeteneği kazandırır ve çocuklarda estetik düşünceyi
geliştirir”(Bakıcı N., 2010/A/: 48).
Çocukların, gençlerin yetişmesinde, olgunlaşmasında nağılların-masalların mahsusu yeri
vardır.
Çocuklar ve gencler nağıl ruhuya büyütülse, terbiye alsa, onun hayalında ve niyetinde şer
emel olmaz: rahmsiz, kadar, yalancı, fitnekar, kobut, kaba, zelil, miskin, hırsız, yol kesen, guldur-
şimdiki ifadeyle: tinerci, kapkaççı, baş kesen, soyguncu, korkak, ikiyüzlü, sefil, hain, hileger,
şerbaz, lakeyt, itinasız olmaz, hayırsever, insansever, doğrucul, şerefli, halkını, vatanını
seven, yigüt, iman ve ilkarından dönmez olar.
Nağıl, ilk önce çocuğun-dinleyicinin hayalını, fantazya, duygu ve düşüncesini formalaştırır.
Çocukların ilkin ve sonrakı tasavvurları nağılvarıdır: her görünen ve duyulan onların hayal
ve düşüncesinin yeni sahifelerini resim edir: hayal ve düşüncelerin tutumu onların fantaziyalarının
karşısında hemişe mahtut görünür. İlk okula kadar olan zamanın nağıl fantaziyaları
sonrakı yıllar üçün bir bulag-çeşme nisbetindedir: çeşmenin-pınarın çıkışına ve akışına imkanşerait
yaratılmasa, onun gözü git-gide tutulacak. Üç-beş yaşındakı çocuğun dayanmadan, davamlı
olarak konuşmak tarzı da onun fantaziyasına kol-kanat verir: çocuk kendi-kendine sözler
söyleyir-nağıllar danışır: o nağıllarda her şey güzel ve celbedicidir: hetta canavarlar, şirleraslanlar,
pelengler-kaplanlar, ayılar da korkunç değil…
Bu gün okullarda çocukları nağıl talimi üzerinde terbiye etmek—onların gelecek hayatı
için vaciptir. Çünkü “Masal yaşanılan hayatın içinde ve bu hayata bağlı bir edebi türdür” (Türk
Halk Edebiyatı, 2008: 138.) Bu anlamda, Nağılda Nağıl gerçekliği var: nağıl gerçekliyi en ince
ve tutumlu karakterlere malik bir yöntemden yaratılmıştır.
Son dönem araştırmalarından olan “Türk Dünyası Coğrafyasında Tesbit Edilmiş Hayvan
Masalları Üzerinde Bir İnceleme” (Bakırcı, 2010 a) adlı kitabında Dr.Nedim Bakırcı masal
türünden olan eserlerin janr tesnifi üzere çalışmalarında bütün masalşünasların fikirlerini tesnif
edir: bilim dünyasında masalın araştırma türü gibi ilim adamlarının bakışlarını söz önüne getirmekle
masal-hayvan masallarına dair mevzu, kuruluş, ifade, kahraman, obraz seciyelendirmeleri
aparır. Masalın çocuklar ve büyükler açısından edebi yeri ve mevkeyini göz önüne getirmiştir.
Bir sıra fikirler çocuk ve edebiyat bağlantılarının didiaktik, psikoloji ve estetik, fikri anlamlarını
akis ettirir. Meselen, Sabri Esat Siyavuşgilin “Çocuk ruhunda, gerçek alemi hayalle
zenginleştiren ve muhayyilenin dünyasında gerçekliğin denetimine tabi bir sezgi” ( Bakırcı
Nedim, 2010 a: 46) vurğuluyor; İnci Enginün “Masallar büyük kiçik herkesin zevk aldığı bir
türdür”(seh.46). Mustafa Ruhi Şirin’E göre “masal çocukluk cennetidir” fikrini de tetkikatçı
Nedim Bakırcı ayrıca vurğuluyor. Umay Günay’a göre masalların “mücerret ve hayattan kopuk
olmadıkları kolayca anlaşılır”, “masallar muhtevası anlatıldığı yörenin hususiyetlerine bürünerek
milli bir kimlik ve üslupla karşımıza çıkmaktadırlar” (bk. Bakırcı, 2010 a: 47) fikirlerini
hatırladır.
2. Nağıl-Masal Negl-Nağıl Etmedir. Bütün edebiyatlar nağıl-masal türleridir: edebiyat
nakıl sözdür; onun lirik forması var, epik-söylem forması var ve edebiyat, söz sanatı gibi, formasına,
ifade sepkisine, üslub poetizmine göre muhtelif türlerden ibarettir: bedii, obrazlı ifade
sanatıdır; bedii ifadelik ilk sözden, ilk misradan, ilk cümleden, ilk neğme ahenginden, ilk duy-
126 II. Uluslararası Çocuk ve Gençlik Edebiyatı Sempozyumu