II ULUSLARARASI ÇOCUK VE GENÇLİK EDEBİYATI SEMPOZYUMU

JANE EYRE ROMANINDA JANE EYRE’İN ÇOCUK DİLİNİN MASUMİYETİ
VE İÇİNDE BULUNAN ÖRTÜK İLETİLERE ELEŞTİREL BİR BAKIŞ
Şule KARADAYI
Yasemin Gül GEDİKOĞLU ÖZİLHAN
ÖZET
Charlotte Brontë’nin 1847’de yayınlanan Jane Eyre adlı romanı aslında sınıf ayrımı, cinsel eşitlik,
kişisel özgürlük, toplumda yaşanan dini baskı gibi konuları bir aşk çemberiyle çevreleyip işleyen bir romandır.
Jane Eyre kadın haklarını savunan ilk eserlerden biri olma bakımından edebiyatta yeri büyüktür.
Üzerine birçok çalışma yapılan bu roman, ana karakterin oluşum dönemini ve sonunda ulaştığı ideal
durumu da ele aldığı için, bir oluşum romanı (Bildungsroman) olarak da görülür ve romantizm akımının
da en önemli örneklerinden sayılmaktadır. Ana karakterin çocukluk dönemleri, kişiliğinin oluşmasında ve
şekil almasında önemli yere sahiptir. Asi bir çocuk imajı sergileyen Jane’in konuşmasına ve düşüncelerine
bakıldığında bazen saf, masum ve duygulu iken bazen de diğerlerini aşağılayan, ötekileştiren bir yapıya
sahip olduğu görülmektedir. Ayrıca, Charlotte Brontë’nin içerik bakımından zengin olan ve başından
sonuna kadar sürükleyiciliğini sürdüren bu roman, çocuk eseri olamayacak bazı iletiler taşımaktadır.
Çocuk eseri olarak da basılmış kitaplara bakıldığında da çocuk dili gelişimine katkı sağlamayacak, içerik
bakımından aşırı derecede daralmış ve bazı iletilerin hala yer aldığı örnekler görmekteyiz.
Bildiride, Jane Eyre adlı romanda yazar Charlotte Bronte’nin çocuk karakteri için oluşturduğu dil
ve eserin Türkiye’de çocuk eseri olarak basılmış kitaplardaki bazı eksiklikler üzerinde durulacaktır.
Anahtar Kelimeler: Bronte, Jane Eyre, çocuk dili, gizil ileti, ötekileştirme
GİRİŞ
Charlotte Bronte’nin Jane Eyre adlı romanı 1847’de Victoria döneminde yayınlamıştır.
Roman iki kişi arasında geçen aşkın ekseninde birçok konuyu da içermesi bakımından zengin
bir romandır; kadın erkek arasındaki eşitlik, toplumdaki dini baskı, sınıf ayrımı gibi konuları da
içermektedir. Hatta roman, ana karakteri Jane Eyre’ın özgürlüğü ve kendi çizdiği yolda kararlı
bir şekilde ilerlemesiyle de feminizm akımında önemli bir role sahiptir. Hatta döneminde kadın
ismi altında kitabını yayınlayamadığı için de Currer Bell mahlasıyla yayınlamıştır.
Roman otuz sekiz bölümden oluşmaktadır ve on bölümü Jane’in çocukluğunu ele almaktadır.
Çalışmada öncelikle ana karakterin çocuk dilinin masumiyetine, daha sonra Jane Eyre’in
Türkiye’de çocuk klasiği olarak basılmış kitaplarda ne gibi eksiklikler olduğu ve çocuk
klasiği olmasının güçlüğü sorgulanacaktır.
Jane Eyre’da Çocuk Dilinin Masumiyeti
Jane Eyre, başından sonuna kadar birinci tekil şahıs tarafından, yani ana karakter Jane
Eyre tarafından anlatılmaktadır. Birinci şahıs anlatıcı öznel ve güvenilmez olması nedeniyle
uzun zamandan beri eleştirilmektedir. Çünkü birinci şahıs anlatıcıda “inandırıcılık, benimseme,
Öğr. Gör., Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi İngilizce Öğrt. Bölümü BURDUR. skaradayi@mehmetakif.edu.tr
Arş. Gör., Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Türkçe Eğitimi Bölümü BURDUR. ygedikoglu@mehmetakif.edu.tr
II. Uluslararası Çocuk ve Gençlik Edebiyatı Sempozyumu 639