II ULUSLARARASI ÇOCUK VE GENÇLİK EDEBİYATI SEMPOZYUMU

Kaşağı’da (2013, s. 66-67), o dönemki aile yapısında çocuğun terbiye edilmesindeki baba
rolü şu satırlarla dile getirilir:
"Babam çok sertti. Bir bakışından ödümüz kopardı. Hasan’a dedi ki:
-Eğer yalan söylersen döverim!..
-Söylemem.
-Pekala, bu kaşağıyı niye kırdın?
Hasan, Dadaruh’un elinde duran alete şaşkın şaşkın baktı. ‘Ben kırmadım’ dedi.
Sonra sarı saçlı başını sallayarak:
-Ben kırmadım, dedi.
-Yalan söylemen diyorum!
-Ben kırmadım.
Babam tekrar:
-Doğru söyle, darılmayacağım. Yalan çok kötüdür, dedi. Hasan inkarında inat etti.
Babam öfkelendi, üzerine yürüdü:
-Utanmaz yalancı, diyerek yüzüne bir tokat indirdi.
-Götür bunu eve; sakın bir daha buraya sokma! Hep evde Pervinle otursun, diye bağırdı.
Dadaruh, ağlayan kardeşimi kucağına aldı. Eve doğru yürüdü. Artık ahırda hep
yalnız oynuyordum. Hasan evde hapis kalmıştır. Annem geldikten sonra da affetmedi. Fırsat
olunca:
-O yalancı, derdi.
Hasan yediği tokat aklına geldikçe ağlamaya başlar, zor susardı…"
Hikâyeyi okuduğumuzda babaların; yalan söylemeye karşı çocuklarına çok katı cezalar
verildiğini görürüz ve yalan söylemek o dönemki çocukluğun affedilmez davranışı olarak akıllarda
kalır. Tıpkı “And” hikâyesindeki okul cezalarında olduğu gibi “Kaşağı”da da yalan söylediği
düşünülen çocuk, çok da fazla araştırılıp soruşturulmadan, ön yargılı olarak cezalandırılmaktadır.
Ömer Seyfettin'in "Kaşağı" öyküsünde yalan söyleyen ve iftira atan çocuk, istemeyerek
de olsa kardeşinin ölümüne neden olur. Oysa modern edebiyat biliminin verileri ışığında yapılan
bir yorumlama çalışması, çocuktan çok anne babanın suçlu olduğunu ortaya koymaktadır. Annenin
yokluğu, otoriter baba, çocuğa duyulan güvensizlik ve özendirip yasaklama eylemleri
çocuk üzerinde duygusal kırıklık yaratmaktadır. Duygusal kırıklık ise çocukta öfkeye dönüşmekte,
ardından da korku ve endişe nedeniyle yalan ve iftira gelmektedir. Bu durumda asıl suçlu
çocuk değil, çocuğu doğru anlamayan, onunla doğru iletişim kuramayan anne babalardır. Bu tür
bir yorumun eğitim öğretim sırasında kullanılması metnin çok boyutlu olarak alımlama olanaklarını
da ortaya çıkartacaktır (Dilidüzgün, 2005, s. 11).
Özetle "Kaşağı" hikâyesi; aile terbiyesinin içeriğini oluşturan dürüstlüğün yüceltilmesi
bakımından düşünüldüğünde çocuklar için öğretici, babanın adil olmayan bir tutum ile suçsuz
çocuğunu cezalandırması ve bunun ağır sonuçları bakımında da ebeveyn için öğretici bir hikâye
denilebilir.
4.6. Çocuk Psikolojisi
Ömer Seyfettin’in “İlk Cinayet” adlı hikâyesi gerek anlatım gerekse taşıdığı psikolojik
ve eğitsel mesajlar yönüyle dikkati çekmektedir. Hikâyede henüz dört yaşında bir çocuğun martıyı
öldürmesine annesi ve vapurdaki diğer kadınlar tarafından verilen tepkinin yanlışlığı anlatılmaktadır
(Karaca, 2013, s. 93).
Sanatçı, hikâyenin kurgusundaki orijinalliklerle farklı bir yapı oluşturur. Ortaya çıkan
sadece edebî zevke hitap eden bir anlatı değildir. İçerisinde özellikle çocuk eğitimine, çocuğun
psikolojisine dönük düğüm noktaları taşıyan bu eser, sanatçı duyarlılığının yansımalarından öte,
çocukları iyi tanıyan bir erişkinin öğütlerini ortaya koyan anlatımdaki başarılarıyla farklı hale
gelir. (Aydemir ve Erkal, 2013, s. 73)
“Helezonik Olay Örgüsü”nün dikkat çektiği İlk Cinayet'te, bir çerçeve vaka ile iç vaka
bir arada bulunur. Dış yapıda bir çocuğun yaşadıklarının ortaya çıkardığı yıllar süren vicdan
azabı, içyapıda ise birtakım kelimelerle neden sonuç ilişkileri içerisinde, çocuğun şehir hatları
II. Uluslararası Çocuk ve Gençlik Edebiyatı Sempozyumu 571