II ULUSLARARASI ÇOCUK VE GENÇLİK EDEBİYATI SEMPOZYUMU

ÇOCUK KİTAPLARININ AZERBAYCAN OKULLARINDA ÖĞRETİMİ
Nurane ELİYEVA *
ÖZET
Her bir halkın edebiyatı onun sanat kültürünün önemli bir parçasıdır. Edebiyat insanı
zenginleştiren araçtır. Edebiyatın bir alanı olan çocuk edebiyatının da temeli çocuk folkloruna dayanıyor.
Aşağı sınıflardan öğrenciler hayli sanatsal eserler - efsane, masal, destan, bilmece vb. ile tanıştı. Bu
eserler insanın hayatı, onun arzu ve düşünceleri, hem de doğa, hayvanlar, kuşlar alemi hakkında
tasavvuru daha da genişletir. Vatan, tabiat, halkımıza özgü olan manevi değerler, çocukların hayatı,
kaderi vb. konularda eserlerin orta okullarda öğretilmesi öğrencilerin eserin janrını, konusunu, ondaki
başlıca fikri-düşünceyi, kahramanların karakterini açmak beceriklerine yiyelenmesine yardımcı olur.
Abbas Sehhet, Abdullah Saik, Mirze Elekber Sabir gibi sanatkarlar kendi eserleri ile çocuk edebiyatını
zənginləşdiriblər. A.Şaik’in "Çocuk gözlüğü", "Gülizar", "Yaz günleri" vs. gibi eserleri güzel incilerdendir.
Azerbaycan'ın halk şairi S.Vurğun demiştir: "Biz çocuklar için yazdığımız insanla konuştuğumuzu,
çocuklar için yazdığımız zaman insan için yazdığımızı unutmamalıyız.
Okulda okutulan konuları birkaç gruba bölüne bilir.
I. Vatan sevgisi, kahramanlık sayfaları:
S.Vurğun’un popüler, diller ezberi olan "Azerbaycan" şiiri halk şarkısına çevrilerek Ana yurdu
öğrencilere sevdirir. Halil Rıza Ulutürk "O sahilde, bu sahilde" şiir ile ikiye bölünmüş Azerbaycan'ın ve ne
zamansa yine bütövləşəcəyi inancı ile çocukların kalbinde bütün Azerbaycan güvenini yaratır. Neriman
Hesenzadenin "Özgürlük Marşı" şiirinde tek Vatanın özgürlük marşı olarak çocukların belleğinde kalmanı
istiyor. Mehdi Hüseyin'in "ateşli kılıç", Mirze İbrahimovun "Özgür", Zahid Halil'in "Sonunucu kurşun",
Mikail Rzaquluzadənin "Babekin andı" eserlerinde özgürlük mücadelesi göz önüne çıkarılır.
B.Vahazadənin "Sivil" şiirinde öğrencileri vatanı sevmek, onu gelecek nesillere ulaştırmak işleniyor.
II. Manevi değerler, hep yaşar himkətlər. Abbasqulu ağa Bakıxanov
"Himkətin fazileti", Fikret Koca "Annenin sözleri", A Şaiqin "Asil Bahtiyar" vb. gibi eserler
öğrencilere iyiliği, gerçeğe sadık kalmak, soykökəbağlılıq, emeğin insan için faydası, tembellik, anneye
sevgi gibi nitelikleri öğrencilerin kalbine hopdurur.
III. Doğma ana dilim. Öncelikle Ana dilinin her şeyden önemli
olduğunu öğrencilere açıklıyoruz. Çünkü dil olmasa Vatan de olmaz. Birçok senetkarlarımız
eserleri ile dilin temizliğini korumaya ve aynı zamanda dil mevcut ise, özgürlük de var fikrini bir slogan
gibi attılar. B.Vahabzade'nin "Latin dili", Halil Rıza Ulutürkün "Benim dilim" şiirlerini vb.
IV. Çocuk alemi, çocuklar kaderi.
Axundov "Nureddin", "Karaca kız", A.Şaikin "Murad", Ə.Məmmədxanlının "Altın tomurcuk",
E.Hüseynbəylinin "Torun", Mir Celal'in "Bahar" gibi eserlerde insan kaderi. Çocukların acı kaderi, ağır
çocuk emeği dahil iyilik, şefkat gibi özellikler ön plana çıkarılır.
V. Doğaya vurğunluq, doğaya özen.
M.Müşfiqin "Yağmur yağarken", A.Ələsgərin "Dağlar", "Yaylaq", B.Hesenov "İki yavru", Aliağa
Kürçaylı "Kırlangıç", İ.Efendiyev "Kentten gelen avcı", Hüseyin Arif "yeşil ışık", Mehmet Araz "Kırlangıç",
*
Azerbaycan Milli Bilimler Akademisi, Edebiyat Enstitüsü. nurane.eliyeva.1989@mail.ru
II. Uluslararası Çocuk ve Gençlik Edebiyatı Sempozyumu 211