II ULUSLARARASI ÇOCUK VE GENÇLİK EDEBİYATI SEMPOZYUMU

Hikâye haritasının son elementi olan tepki kısmında ise hem okuyucu hem de metin karakterleri
bilişsel veya duyuşsal tepkide bulunurlar. Metinlerde tepki açısından incelendiğinde
ise, metinlerin büyük bir kısmında (% 61,90) duyuşsal veya bilişsel bir tepki mevcutken , %
38,10 oranında metinlerde tepki bulunmamaktadır. Sonucun olmadığı metinlerde tepkinin bulunmaması
da oldukça tutarlıdır. Bu nedenle tepki oranın bu şekilde belirlenmesi şaşırtıcı değildir.
Dergilerdeki hikâye edici metinlerde işlenen konuların dostluk, sevgi, yardımseverlik,
çalışma, birlik, beraberlik, dayanışmanın yanı sıra sağlıklı beslenme, çevreyi temiz tutma, canlılara
zarar vermeme gibi evrensel değerlerin yanı sıra dini ve kültürel değerlere de yer verilmiştir.
Konular açısından bakıldığında derginin hitap ettiği kitleye uygun olduğu söylenebilir. Ancak
dini değerlerin veriliş biçimi hitap ettiği grubun düzeyine uygun değildir.
Dergilerde yer alan hikâye edici metin türleri arasındaki masalların yapısı gereği giriş
kısmında okuyucu masala hazırlayan, onun merakını ve dikkatini çeken tekerleme mahiyetinde
giriş kısmının bulunmadığı belirlenmiştir. Bunun çocuğun dikkatini çekme, dil gelişimini sağlama
konusunda bir zayıflık olduğu ifade edilebilir.
Sonuç ve Öneriler
Araştırmanın bulguları neticesinde dergilerde yer alan hikâye edici metinlerin hikâye
haritası elementlerinin büyük bir kısmını barındırdığı belirlenmiştir. Hikâyelerin tamamında
bulunan sahne unsurunda zamandan çok mekân ve karakterlerle ilgili tanımlamalara yer verilmiştir.
Hikâyeler karakterler açısından incelendiğinde; karakterleri insan seçilen metinlerde karakterlerin
bireysel farklılıkları ön plana çıkarılmıştır. Ancak metinlerde daha çok kişileştirilmiş
hayvan ve bitki karakterleri kullanılmıştır. Hikâyelerdeki problemi başlatan olaylara metinlerin
% 85, 71’inde yer verilmiştir. Tek bir problemin sunulduğu metinler gibi iki ve daha fazla problemin
iç içe geçtiği olaylar zincirinin bulunduğu metinler de mevcuttur. Ancak iki ve daha fazla
problemin bulunduğu metinlerin bir kısmında paragraflar ve olaylar arası bağlantı oldukça zayıf
ve ilgisiz olduğu durumlarda da bulunmaktadır. Ayrıca bazı ifadelerin birbiriyle çeliştiği belirlenmiştir.
Bu durum öğrencilerin metni anlama, çıkarımda bulunma, yorumlama durumlarında
zorluklar yaşamasına sebep olabilir.
Hikâye edici metinlerde belirlenen problemleri çözme teşebbüsünün yer aldığı metin
oranı ise % 76, 19’dur. Metinlerde % 90,47 oranında sonuç kısmı yer alırken, % 9,53 oranında
da sonuç kısmına yer verilmemiştir. 21 metinden 14’ünde (% 66,66) ana fikir bulunurken, 7’sin
de (% 33,33) ana fikir bulunmamaktadır. Metinlerde tepki açısından incelendiğinde ise, metinlerin
büyük bir kısmında (% 61,90) duyuşsal veya bilişsel bir tepki mevcutken , % 38,10 oranında
metinlerde tepki bulunmamaktadır.
Ayrıca metinler konu açısından derginin hitap ettiği gruba uygundur. Ancak bazı konuların
işleniş biçimi, olaylar örgüsü çocuğa uygunluk ilkesiyle örtüşmemektedir. Bunun yanı sıra
metinlerde somut kelimelerin yanı sıra soyut kelimelere de yer verilmiştir. Kelime anlamları
metin içinde sezdirilmese de çocuklar karşılaştığı bu kelimelerin anlamalarını öğrenme teşebbüsünde
bulunurken kelime hazinelerinin gelişmesi sağlanmış olacaktır. Bazı metinlerin resimleri
içerikle uyuşmamaktadır. Örneğin “Gül Yüzlü Adam” hikâyesinde yardımcı karakterin zenci
olması özellikle vurgulanan bir detay olmasına rağmen resimlemede zenci bir insan figürüne yer
verilmemiştir. Ayrıca metinlerin hitap ettiği grup düşünüldüğünde resimlerin çok da metin düzeyine
uygun olmadığı söylenebilir. Metinlerde yer alan görseller daha alt düzeydeki çocuk
grubuna uygundur.
Araştırmanın sonuçları ışığında; metinlerde yer alan konuların çocuk düzeyine uygun
bir biçimde verilmesi, görsellerin metin düzeyine göre daha nitelikli seçilmesi, hikâye yapısının
daha güçlü kurgulanması, hikâye haritası unsurlarını dikkate alınarak hazırlanan hikâyelere yer
verilmesi önerilmektedir.
II. Uluslararası Çocuk ve Gençlik Edebiyatı Sempozyumu 505