II ULUSLARARASI ÇOCUK VE GENÇLİK EDEBİYATI SEMPOZYUMU

dokuz çocuk şarkısı yayınlandı.1937 yılında ise çocuk şarkıları ayrı bir kitap şeklinde 'Çocuk
şarkıları' adında yayınlandı. Bu kitapta 18 çocuk şarkısı bulunmaktadır.
Çocuk şarkılarını 3 gruba ayırmak mümkün:
1. Çocuk çalışma şarkıları
2. Çocukların mevsim ve etkinlikler şarkısı
3. Çocuk seçme şarkıları
Çocuk Çalışma Şarkıları
Çocuklar dünyayı tanımaya başlarken yetişkinlerin yaptıklarını tekrar etmeye çalışırlar.
Dede ve ninesi, anne babası, kardeşlerini takıp ederler ve onların yaptıklarını; oyun ve şarkılarını
de tekrar yapmaya başlarlar. Çocuklar yeddi yaşından kendilerine uygun çalışma hayatına
katılacaklardır. Yetişkinlerle birlikte koyun veya inek sürüsünü güdemeye giderler, tarlalardaki
mahsulü veya ağaçlardaki meyveleri kuşlardan korumak için çocuklar şarkılar söylemişlerdir:
Johorilar boldi oḱ, (mısırlar beyaz oldu)
Qonma şum ḱorayaloḱ. (konma ona yaramaz kuş)
Agar ḱonsang, uraman, (eğer konarsan vuracağım)
Bolar oyoging choloḱ. (bacağın sakat kalır)
Hayu, huvva!
Çalışma çocuğu sosyal hayat içine götürür ve hayat, aile gibi düşüncelerinin anlamlarını
öğrenmesine yardımcı olur. Çocuklar yine ev işlerini de yaparken şarkılar söylemişlerdir. Özellikle
su getirme işleri çocuklar omzundaydı. Kendilerine uygun kovalarda bir günde bir kaç kez
su getirmek zorunda idiler. Bu işleri eğlenceli olsun diye şarkılar söyleyerek yapalardı:
Çelagim ho çelagim (kovam ya kovam)
borgunça taḱir tuḱur (gidince takır tukur)
çelagim ho çelagim (kovam ya kovam)
ḱaytgunça şaldir şuldur (dönünce şaldır şuldur)
zilol suvin saḱlagin (berrak suyun sakla)
bir tomçisin to'kmagin (bir damlası dökme)
Suv keltirmoḱ muşkuldir, (su getirmek çok zor)
Uni to`kmoḱ osondir. (onu dökmek çok kolay)
Toş yo`llarga to`ḱnaşsam, (taş yollarda olursam)
çayḱalmagin çelagim.(sallanma ya kovam)
Böylece çocuk çalışma sayesinde her şeyin değerini anlıyor. Emeğe saygı göstermek lazım
olduğunu da öğrenmiş oluyor. Bu gibi şarkılar çocuklar işinin hafiflemesinde de yardımcı
oluyor. Çalışma şarkıları özellikle çocuklar tarafından iş yaparken kendilerini neşelendirmek
amacıyla söylenmiştir ve iş şekilleri çeşitli olduğundan dolayı şarkı çeşitleri de çoktur. Onları
şöyle ayırabiliriz:
1. Tarım. 2. Hayvancılık. 3. Bağcılık. 4. Mesleki şarkılar gurubu. Bunları da küçük bölümlere
ayırabiliriz. Örneğin: tarım şarkıları 'mahsul toplama', 'tarla sürme' v.s şarkılar. Tarım
şarkılarında genelde tarlada çalışan çocuk, öküz ve tarla sahibini anlatan şarkılar söylenir. Örneğin
bu şarkıda çalışarak yorulan öküze çocuğun acıması anlatılır:
Enib kelding ekiştan (Eğilerek geldin dikişten)
Tort oyoging kumuşdan (Dört ayağın gümüşten)
Oçkoz boy qaraşmadı (Aç gözlü ağa sana bakmadı)
Bazor çikting bu kiştan (Zor çıktın sen bu kıştan)
Bazı şarkılarda çalışıp yorulan 'öküz' de kendisi şarkı söylüyor:
Şohlarim ḱuloç ḱuloç (Boynuzlarım çok büyük)
Şohlarimga ḱunar ḱaldirgoç (Boynuzlarıma konar kırlangıç)
Yuray desam ḱornım oç (Yürmek istersem karnım aç)
Mem ḱoşga kanday yaray (Ben koşa nasıl yararım)
Buğdayı topladıktan sonra 'hop mayda' şarkısı eşliğinde öğütme gerçekleşir. Bu şarkı Özbek
Türklerinde 'hop mayda' , 'mayda gül', Kırgız Türklerinde 'op mayda', Tacikler arasında
48 II. Uluslararası Çocuk ve Gençlik Edebiyatı Sempozyumu