II ULUSLARARASI ÇOCUK VE GENÇLİK EDEBİYATI SEMPOZYUMU

yapılır. Hikâyelerin tamamında sahne bölümünü meydana getiren yer, zaman, karakterler gibi
unsurlar ya açık bir biçimde ya da ima edilerek sunulmuştur.
Diğer hikâye elementlerinden olan ana ve yardımcı karakterler bölümünde ise çocukların
kendi yaşamlarına benzer, kendi yaşlarına yakın bireylerin seçilmesinin çocukların kendileriyle
karakterler arasında özdeşim kurması açısından daha etkili olduğu düşünülmektedir. Metinlerde
yer alan kahramanlar insan olabileceği gibi kişileştirilmiş hayvan veya bitki de olabilir.
Çocuklara yönelik çoğu hikâye edici metinde yer alan hayvan, bitki veya nesneler insanlar gibi
konuşturularak, hareket ettirilerek değişik karakterlere büründürülebilirler. Burada önemli olan
seçilen kahramanların çocuğun yaşantısıyla yakından ilgili olmasıdır. İncelenen dergilerdeki
hikâye ve masallarda insanlar, kişileştirilmiş hayvan ve bitkiler yer almaktadır. Mesela “Çöplükteki
Mücevher” ve “Gül Yüzlü Adam” hikâyesinde yer alan karakterler insanlardan seçilmiştir.
Hatta seçilen karakterlerin zenci veya farklı bir dine mensup olması gibi bireysel farklılıkları
ön plana çıkarılmıştır. Bu durumun çocukların bireysel farklılıklara saygı duymaları konusunda
dikkatlerini çekebileceği düşünülmektedir. Diğer hikâyelerde ise karakterler kişileştirilmiş hayvan
ve bitkilerden seçilmiştir. Seçilen karakterler koyun, koç, çiçek, karınca gibi çocukların
yaşamlarında sıklıkla karşılaşabileceği canlılardır. Hikâyelerin yanı sıra masallarda -masal yapısına
uygun olarak- dev gibi olağanüstü karakterler kullanılmıştır.
İncelenen hikâye ve masallarda büyük bir oranda (% 85,71) başlatıcı olay bulunmasına
rağmen %14, 29 ‘unda başlatıcı olaya rastlanmamıştır. Başlatıcı olayların bulunmadığı metinlerde
bir olay ya da olaylar zincirinin bulunmadığı görülmektedir. Bu açıdan incelenen metinlerde
başlatıcı olay ile başlayan nedensel olay ya da olaylar zincirine rastlanmadığı için hikâye
edici metin özelliği taşımadığı sonucuna ulaşılabilir.
Dergilerdeki 21 hikâye edici metnin birinde (%4,76) problem belli değilken, 10 hikâye
edici metin (%47,62) tek bir problem üzerine kurgulanmışken, 10 metin (%47, 61) ise iki ve
daha çok problem üzerine kurgulanmıştır. Tek bir problem üzerine kurgulanan hikâye edici
metinlerde okuyucu bir noktada gerilimin doruk noktasını yaşar, ardından olay sonuçlanır. İki
ve daha fazla problemin kurgulandığı metinlerde ise problemler iç içe geçmiştir. Okuyucunun
zihninde aynı anda birden fazla soru işareti olabilir. Okuyucu bir problemle karşılaştığında
sürpriz bir şekilde başka bir problemle de karşı karşıya kalabilmektedir. Burada önemli olan
noktalardan birisi iki veya daha fazla problemin ele alındığı metinlerde bu problemlerin birbiriyle
ilişkisinin güçlü olmasıdır. İncelenen dergilerdeki bazı hikâye edici metinlerde (Örn: Gelincik
Masalı) problemler arası kurulan ilişkiler zayıf kalmıştır. Bu nedenle okuyucu bir metin içinde
iki ayrı hikâye okuyormuş gibi olmaktadır. Bu duruma sebebiyet vermemek adına olaylar zincirinin
birbiriyle iç içe geçmiş, iyi kurgulanmış olması gerekmektedir.
Problem çözme teşebbüs durumları incelendiğinde ise hikâye edici metinlerin büyük bir
kısmında (% 76,19) karakterler problemi çözmek için teşebbüste bulunurken, % 23,80 oranında
hikâye edici metinlerdeki kahramanların problemi çözmeye teşebbüste bulunmadıkları belirlenmiştir.
Problemi çözemeye teşebbüste bulunulmayan hikâyelerin anlaşılmasında güçlük oluşturmaktadır
(Akça, 2004). Dergilerdeki metinlerde başlatıcı olayın bulunma oranı % 85, 71 iken
problemi çözme teşebbüs oranı % 76, 19’dur. Bu oranlar karşılaştırıldığında metinlerde başlatıcı
olayın bulunmasının ardından problem çözme teşebbüsünde bulunulmadığı görülmektedir.
Metinlerdeki sonuç kısmı ise iki hikâyede hiçbir şekilde belirtilmemiş, 19 hikâyede ise
sonuç kısmı belirtilmiştir. Bu sayı yüzdelik orana vurulduğunda hikâye edici metinlerde %
90,47 oranında sonuç kısmı yer alırken, % 9,53 oranında da sonuç kısmına yer verilmemiştir.
Metinlerde yer alan sonuç kısmında kahramanların problemi çözüm teşebbüsleriyle olayların
düğümünün çözüldüğü bölümdür. Okuyucu bu kısımda zihnen rahatlamalıdır. Sonuç okuyucu
tarafından tatmin edici olmalıdır.
Dergilerdeki hikâye edici metinler ana fikir bazında incelendiğinde ise metinlerde verilmek
istenen mesaj bazen doğrudan bazen de dolaylı olarak sunulmuştur. Dergilerdeki bazı
metinlerde ise ana fikir yer almamaktadır. 21 metinden 14’ünde (% 66,66) ana fikir bulunurken,
7’sin de (% 33,33) ana fikir bulunmamaktadır. Bu kısımda okuyucular metinden nasıl bir ders
çıkarmaları gerektiğini belirler.
504 II. Uluslararası Çocuk ve Gençlik Edebiyatı Sempozyumu