II ULUSLARARASI ÇOCUK VE GENÇLİK EDEBİYATI SEMPOZYUMU

Çocuğu uyutan annesinin gelip giden yardımcıları var olması tahmin ediliyor. Yani bir aynenin
kelimelerinden peyda olma günü ve şartları hakkında bilgi alıyoruz. Ninnilerin hem çocuk gelişiminde,
hem eski zamanların şartları ve hayat tarzı hakkında malümat toplanmasında önemi
açık görülmektedir.
Folklor eserlerinden çok önemli türlerden biri – masaldır. Kırımtatar masalları kahramanlık
hakkında eposlar özelliğini taşıyan epik eserlerdir. Masallarda emekdar halkının başından
geçen zor durumu, mutluluk ve özgürlük için davası, kahramanlığı gösterilir. Masallardaki
uydurmalar ise – halknın ömrü, istekleir ve hayallarıyla bağlıdır. Güzelden güzel bahçeler, saraylar,
verimli topraklar – insanların kalplerinde büyüyen istekleridir. Masallarnın vazifesi –
halkının kendi gücünü, kendi hakkını, kendi özgürlüğünü, hem Vatanına sevgisini uyandırmaktır.
Masallarda kahraman olan insanlar, genellikle, çoğu fakir, hızmetçi gençler, işçilerdir.
Onlar her angi zorluktan geçe bilen ve her sorunu güreşerek çeze bilen akıllı, sabırlı ve dayanıklı
kahramanlardır. Bu kahramanların önüne geçen yedi başlı devler, ajderhalar, padişahlar, sultanlar
ve olarnın vezirleri zayıf, akılsız, aptal, korkak, perişan zatlardır. Masallarda padişahsultanlar
sadece insanlara değil, hayvanlara bile igrenç gelirler.
Örneğin, “Han ve yılan” masalında hannın yalancı yüreği, alçaklığı ve insaniyetsizliği
gösterilir. Han sadece kendini seven birisiymiş. Yılan da onı sınamak amacıyla yanına gelip,
kızını istemiş. Han da, ‘hayır, ben onu kendimden de çok seviyorum’ demiş. Hannı korkutmak
isteyen yılan ‘öyleyse, akşama kadar padişahlığın yok olur, küller içinde kendini bulursun’ demiş.
Bundan çok korkmuş han kızını yılana vermeye razı olmuş. Hana igrençle bakmış yılan
‘senin yüreğin yılan yüreğinden de kötüymüş, ben her şeyimi verir, ama kızımı vermezdim.
Artık insanlar benim yüreğim hakkında değil de, hannın yüreği hakkında söylesinler’demiş.
Hanla yıllannı karşı-karşıya koyup, hikâye etilmesi halknın hanlara, zalimlere karşı nefret duyduklarını
daha canlı gösterilir (Къырымтатар халкъ масаллары, 2008: 116).
Masallarda insan kahramanlarla birlikte hayvanlar da yer almakta. İnsannın yakın arkadaşları
atlar ve kuşlar olurlar. At insannı her angi zorluklardan kurtaran ve ona hiç çözülmez
derecede zor olan sorunları çözmeye yardım eden bir arkadaş gibi gösterilmektedir. Böyle örneği
“Pamuq qız” (“Pamuk kız”) masalında görmek mümkün. Bir yiğit güzel bir kızla evlenecek,
ama bu kızı padişah da istemiş. Kendi yolundan padişahı çekmekte ona atı yardımcı oluyor.
Atın söylediklerini yapan yiğit, padişahı yenip, kendisi o güzel kızla evleniyor (Къырымтатар
халкъ масаллары, 2008: 175).
Ama yukarıda söylediğimiz gibi bu daha çok epik masallar. Kırımtatar folklorunda bu
tür masallar az değil. Ama okul öncesi çocukların yaşına göre uyğun değiller. Böyle yaştaki
çocuklar için masalların süjeti sade ve açık olmalı. Masalın kahramanları çocukların yapan hareketlerine,
günlük hayatlarına yakın olmalıdır. Kahramanların konuşan dilleri çocuğun anlayan
konulara, dil seviyesine yakın olmalıdır.
Okul öncesi çocuklar için masallar korkutmamalılar. Ajderhalar, devler, yılanlar gibi
kahramanlar çocuğu geliştirmek değil, sadece korkuturlar. Yalancı ve kurnaz kahramanların
hareketlerini de, iyiliğin yenmesi için hızmet ederlerse bile, çocuklara anlaşılmaz ve hep bir
menfiy etkiler bırakır.
Kırımtatar folkolunda okul öncesi çocuklar için yaşına göre uygun masallar bulması
zor. Okul öncesi eğitim merkezlerinde daha çok rusçadan, Türkçeden ve diğer dillerden çevirmeli
massallar işletilir.
Çocuklara masallar çok erken yaşta da söylenilir. Onlar çocuklara doğa, hayvanlar, insalar
arasındaki iyi-kötü ilişkileri anlatırlar. Çocuklar masallar dinlerken dilleri geliştirler, çevredeki
hayat hakkında bilgi alırlar, masallardaki hayvanların hareketlerinden iyilik-kötülüğü ayırmaya
ögrenirler.
Okul öncesi eğitim veren “Fidançıq” merkezinde çocuklarla çok işletilen masallardan
biri - “Ne içün horaz ve tavuq bir kümeste yaşaylar” (‘Niçin horoz ve tavuk bir kümeste yaşıyor’)
masalında kibar horoz kendini çok sevdiği için hiç kimseyi görmez, ondan tuz almak için
II. Uluslararası Çocuk ve Gençlik Edebiyatı Sempozyumu 459