II ULUSLARARASI ÇOCUK VE GENÇLİK EDEBİYATI SEMPOZYUMU

duygudaşlık geliştirebilirler. Engelli bir karakteri konu alan kitaplarda engelli karakter çok
boyutlu bir biçimde yansıtılmalı; duyguları, sabırsızlıkları, öfkeleri, kızgınlıkları, umutları ile
karmaşık bir insan portresi ortaya çıkabilmelidir. Böylece engelli karakter tipleşmeden kurtulabilecektir”
(Young, 2005; Akt.: Ünal, 2010:34). Bu bağlamda engelli ve engelsiz karakterler
çocuk edebiyatı yazarı tarafından eşit olarak kurgulanmalıdır. Bu karakterler, engelsiz karakter
ne yapıyorsa onu yapan; spor yapan, âşık olan, dans eden, sinemaya giden, gezen, eğlenen, gülen,
kızan, üzülen karakterler olarak kurgulanmalıdır.
(http://www.evrensel.net/haber/19600/ozurlu-edebiyat-engelli-cocuga-karsi).
Bu bildiride de Sol Ayağım ve Kardeşimm Benim adlı çocuk romanlarındaki engelli kahramanlara
ailelerinin, toplumun ve kendilerinin bakış açıları olumlu ve olumsuz örnekler üzerinden
ele alınmıştır.
2. Yöntem
Bu çalışmada, tarama modelinde betimsel analiz yapılmıştır. Bu bağlamda, betimsel türden
bir tarama yapılarak Christy Brown’un Sol Ayağım ve Cynthia Lord’un Kardeşimm Benim
adlı çocuk romanlarındaki tümceler kişinin kendisinin, ailesinin ve toplumun engelliliğe bakışı
biçiminde belirlenen başlıklar altında incelenmiş ve yorumlanmıştır.
3. Bulgular ve Yorumlar
Christy Brown’un Sol Ayağım ve Cynthia Lord’un Kardeşimm Benim adlı çocuk romanlarındaki
tümceler kişinin kendisinin, ailesinin ve toplumun engelliliğe bakışı biçimindeki başlıklar
altında aşağıdaki gibi belirlenmiş ve yorumlanmıştır.
Ailenin Engelliliğe Bakışı
“Ellerim yumruk halinde sıkılıyor. Bazen David’in, uzun bir komadan uyanan biri gibi, bir sabah
otizmsiz uyanmasını ve, ‘Ya Catherine, ben neredeydim?’ demesini sağlayacak bir hap icat edilmesini
diliyorum. Melissa’nınki gibi normal bir kardeş –aldığı kadarını geri verebilecek, birlikte şakalaşabileceğim,
hatta kavga edebileceğim bir kardeş olurdu” (KB, s.17).
“Ama hap map yok. Tartışmalarımız da bizi birbirimize bağlamak yerine aramızı açıyor; hep onun
ağlamasıyla ve elinde olmayan bir şey yüzünden ona kızdığım için kendimi suçlu hissetmemle sonuçlanıyor”
(KB, s.17-18.).
“‘Biliyorum, ama onun insanı utandıracak bir şey yapacağı kaygısı içinde yeni arkadaş edinmek
zor’” (KB, s.65).
“Çocuk bakıcılığı yapmam için annemin zaman zaman bana ihtiyacı olduğunu biliyorum; ama bana,
sorun çıkmaması gerektiğini söylemesinden nefret ediyorum. David söz konusu olduğunda sorunlar
bir anda beliriyor, ‘gerekir’ demek işe yaramıyor” (KB, s. 81).
“Duba tahtaları arasından aşağıya bakıp, her zamanki dileğimi, parmaklarımın David’in kafasının
mükemmel tepesinde dolandığını, beynindeki çalışmayan parçaları bulup düğmeleri çevirdiğimi ya da
şalterleri açtığımı hayal ediyorum. Tüm otizmi silinip temizleniyor. Ama bu dileğimi söylemek sorun
yaratıyor. Okuldaki etkinlikler için koridora asılacak ‘Ailem’ resminde, bir ağabeyim olduğunu çizdiğimde,
üçüncü sınıf öğretmenim, ‘Hayatta herkesin bir yeri vardır,’ demişti sertçe. Ona, bunun yine de David
olduğunu, ama benimle oynayabilmesini istediğimi ve hazır bir şeyi düzeltiyorken, bana arka çıksın diye
onu kendimden büyük çizdiğimi söylemeye çalıştım. Ancak, resmi yeniden çizmem ve müzik dersine değil,
rehberlik öğretmenini görmeye gitmem gerekti” (KB, s.140).
Kardeşimm Benim adlı romanda otizmli David ve ablası Catherine arasındaki iletişim yukarıdaki
tümcelerle somutlanmıştır. David’le birlikte yaşamanın zorlukları zaman zaman Catherine’in
sabrını zorlamaktadır. Böyle zamanlarda engelli olmayan bir kardeş özlemi çekmektedir.
Neden normal bir kardeşi olmadığını sorgulamaktadır. David’in ona her zaman gereksinim duyduğunu
bilmek de Catherine’in omuzlarına büyük bir sorumluluk yüklemektedir. Çocuklar için
yeni biriyle tanışmak arkadaş olmak heyecan ve mutluluk verici bir olaydır. Oysa Catherine,
David’in nerde nasıl davranacağını kestiremediği için ve onu da yalnız bırakamadığı için yeni
biriyle tanışmak onu korkutmakta ve endişelendirmektedir. Bu endişe içinde David’den utanma
duygusu da vardır. Bu tümcelerle karşılaşan çocuk okur, engelli olmayan Catherine aracılığıyla
ailesinde engelli birey olan kişilerin ara sıra düştüğü umutsuzluğu sezinlemektedir.
II. Uluslararası Çocuk ve Gençlik Edebiyatı Sempozyumu 601