II ULUSLARARASI ÇOCUK VE GENÇLİK EDEBİYATI SEMPOZYUMU

nan çocuk, daha sonra, toplum menfaatlerini düşünerek, benliğini (beni), topluma (bize) feda
eder. Tepegöz hikâyesinde benlik arayan Basat, Tepegöz’ü, demiri ateşte ısıtıp Tepegöz’ün
gözüne batırmak ve koyun postuna bürünmek gibi akıl ürünü olan eylemlerle yenip, önce benlik
kazanır sonra da toplumu beladan kurtararak biz misyonunu yakalar.” (Yalçın vd. 2004: 219).
Adil olma
Türk toplumlarında devlet yönetiminde adaleti sağlamak esastır. Dede Korkut Hikâyeleri’nde
de yöneticilerin adil olmalarıyla ilgili birçok örneğe rastlanır. En çarpıcı olanı Dirse Han
hikâyesinde karşımıza çıkar. Dirse Han’ın yanındaki adamları baba-oğul arasındaki durumu
kıskanırlar ve oğluna iftira atarlar. O, haksızlık yapanın oğlu da olsa cezalandırılması gerektiği
düşüncesinde olduğu için oğlunu vurur. Dirse Han kandırılır ancak adil davranmaktan da dönmez.
Estetik
“Estetik değeri, Dede Korkut Hikâyeleri’nde çeşitli biçimlerde işlenmekte, günlük yaşamda
estetiğe önem verildiği anlaşılmaktadır. Estetik Dede Korkut Hikâyeleri’nde, çadır süsleme,
savaş malzemelerini süsleme, kadının görünüşü ve kıyafet, tüm hikâyelerde dil kullanımı
ve eşyalardaki süslemeler olarak yer almaktadır.” (Deveci vd. 2013: 305). Özellikle dil kullanımındaki
estetik ve edebi zevk bu metnin değerini oldukça artırmaktadır.
SONUÇ
Bu çalışma ile Dede Korkut Hikâyeleri’nin çocuk eğitimine hangi değerler kapsamında
yardımcı olduğu, çocuğa hangi mesajları ilettiği ve eğitimde kullanılabilirliğine ait veriler tespit
edilmeye çalışılmıştır.
Dede Korkut Hikâyeleri’nde, Türk toplumu için önemli olan dini ve toplumsal değerlerin
büyük ölçüde yer aldığı görülmüş, aile birliğinin önemine vurgu yapılmıştır.
Eğitim ailede başlar ve çocuk, ailede ne görürse sosyal yaşamında da onu sergiler. Annebabanın
birbirlerine, çocuğa ve diğer kardeşlerine olan yaklaşımı çocuğun toplumda ya var olmasına
ya da özgüvensiz bir kişiliğe bürünmesine yol açacaktır. Bu açıdan bakıldığında aile
bireyleri arasındaki ilişkinin samimi ve içten olması; güven, huzur ve sevgi üzerine kurulması
topluma ışık tutacak ve toplumu aydınlık yarınlara götürecektir. Hikâyelerin geçtiği dönemde de
şimdi de en değerli varlık vatan, özelde de ailedir. Bu eserle çocuklar üzerinde ortak bir duygu,
ortak bir bilinç yaratmak olasıdır. Sevgi, saygı, hoşgörü ve dayanışmanın olduğu yerde kalkınma
da olacak, bireye verilen değer toplumu da ayakta tutacaktır. Eşlerin birbirlerine olan sevgi,
saygı, sadakatleri, çocuk üzerinde büyük, olumlu etkileri beraberinde getirecektir. Huzur ve
güven ortamında büyüyen çocuk hem kendisine hem topluma faydalı olabilecektir. Özellikle de
kadınlarına değer veren bir toplumun, ilerleme yolunda bir adım önde olduğu da vurgulanmaktadır.
Çocuk, Türk toplumu için her daim bir gelecek unsuru olarak görülmüş, erkek çocuğa babasının
yerini tutacak bir yiğit, soyun devamlılığını sağlayan bir itibar göstergesi olarak bakılmıştır.
Çocuğa verilen değer, onu hep bir adım öne çıkarmaya, özgüven sahibi olmaya ve toplumda
saygın bir yer edinmesine vesile olmuştur. Ayrıca çocuk yetiştirmede cezadan çok ödülün
kullanılmasının daha etkili olduğu da vurgulanmıştır.
Ders içi etkinliklerde Dede Korkut Hikâyeleri’nin kullanımı, çocuğun kendi köklerini tanımasına,
kültürel değerlerinin farkına varmasına ve edebi zevkinin gelişmesine yardımcı olacaktır.
MEB tarafından hem ortaokul hem lise öğrencileri için tavsiye amaçlı 100 Temel Eser
kapsamına alınan bu eser, tarihi kişiliklerin çocuklara tanıtılması, sevdirilmesi gibi görevleri de
üstlenir. Metinlerde yer alan mizahi unsurlar çocukların daha da çok ilgisini çekebilir. Örneğin
Deli Dumrul ile Azrail ya da Kan Turalı ile babası arasındaki diyalog gibi. Bu metinler, istenilen
hedef davranışları kazandırmada etkili olacaktır.
284 II. Uluslararası Çocuk ve Gençlik Edebiyatı Sempozyumu