II ULUSLARARASI ÇOCUK VE GENÇLİK EDEBİYATI SEMPOZYUMU

lu’na (2009) ve Türkmen’e (2012) göre de çocuklar arasında yaygın olan bu türün etki gücü ve
izlenme oranları eğitim, reklam ve kültür aktarımı amacıyla kullanımına ortam oluşturmaktadır.
Büyükbaykal (2014) benzer şekilde televizyon sektöründe kültürel açıdan bir yozlaşma yaşandığını,
ABD ve Avrupa’daki küresel medya kuruluşlarının etkisiyle tek kültürlü bir yapıya doğru
gidildiği ve özellikle Amerikan medya gruplarının kendi kültürlerini dünyaya pazarlayıp
ideolojilerini yayarak küresel tüketim kültürüne hizmet ettiğini belirtmektedir. Kaya (2014)
mevcut yabancı kanalların kendi kültürleri ve aile yapılarını tanıtan özelliklere sahip olduklarını
dile getirmektedir. İncelenen çizgi filmlerden biri olan Ninja Kaplumbağalar Japon Ninja kültüründen
esintiler taşımakla birlikte kahramanlara Rönesans dönemi ressamlarına ait isimler verilmesi,
kahramanların en sevdiği yiyeceğin pizza olması gibi özellikler Batı kültürüne ait kodların
çocuklara aşılanmasını ve çocukların kültürlenme sürecine etki etmesini kolaylaştırıcı etkenlerdendir.
Bununla birlikte bireysel kültür oluşturma sürecinin inşa alanı olan çocukluk bu
etkileşimden fazlasıyla zarar görmektedir (Türkmen, 2012).
Araştırma kapsamında incelenen tematik çocuk kanalları içerisinde %77.27 oranıyla Türk
yapımı çizgi filmler yayınlayan TRT Çocuk bu bağlamda önemli bir işlevi yerine getirmektedir.
Ankaralıgil (2014) tarafından yapılan araştırmada da benzer sonuçlara ulaşılmış olup TRT Çocuk’un
yerli yapım çizgi filmlerin ekranda kalma süresini yabancı yapımlara göre daha fazla
olduğu tespit edilmiştir. Benzer şekilde Doğan ve Göker’in (2012) araştırmasında da en fazla
izlenen kanallar içerisinde ilk sırada TRT Çocuk, ikinci sırada ise Cartoon Network devamında
ise Yumurcak TV’nin yer aldığını diğer çocuk kanallarının ise etki alanının dar olduğunu belirtmektedir.
Vahi ve İlhan (2013) tarafından yapılan araştırmada çocukların benzer şekilde yerel
motifleri ön plana çıkartan TRT Çocuk’ta yer alan Türk yapımı çizgi filmler izledikleri belirlenmiştir.
Dede Korkut Hikâyeleri, Küçük Hazerfen, Keloğlan gibi Türk kültürünü tanıtıcı çizgi
filmlerle yabancı kültür hegemonyasına terk edilmiş bu sektörün biraz olsun önüne geçilmiştir.
Kaya’ya (2014) göre Keloğlan çizgi filmi yerel kültürel izleri barındıran bir yapıttır. Bursalı
(2014), Bursalı ve Ünal (2015) tarafından yapılan araştırmalarda da bu çizgi filmin kalıp sözler
açısından zengin olduğu ortaya konulmuştur. Türk mitolojisi ve mitolojik sembollerin kullanıldığı
Cille adlı çizgi Türk yapımı çizgi filmde bu sektördeki bir diğer gelişme olarak sayılabilir.
Ünal ve Bursalı (2015) tarafından bu çizgi filmin söz varlığı üzerine yapılan çalışmada 457 adet
toplumsal-kültürel ilişkileri yansıtan kalıp sözlere yer verildiği tespit edilmiştir. Çizgi filmlerin
söz varlığıyla ilgili yapılan çalışmalar bu bu türün dil ve kültür gelişimi üzerindeki etkilerini
açıkça ortaya koymaktadır (Bektaş ve Şahin, 2011; Bursalı, 2014; Karakaş ve Sarıçoban, 2011;
Karakuş ve Baki, 2015). İlgili alan yazında çizgi filmlerin dil gelişimi ve kültürlenme süreci
olarak da adlandırılan sosyalleşme sürecinde mevcut etki açıkça görülmektedir. Bu etkiden hareketle
Transformers Prime ve Tenkai Şövalyeleri gibi teknoloji çağının gücünü yansıtan yabancı
içerikli çizgi filmler yerine TRT Çocuk’ta yayınlanan ve Uzay Kuvvetleri’nin özel filosu
olan Anadolu Kartalları-Anka adlı Türk yapımı çizgi filmlerin sayısı arttırılmalıdır. Böylelikle
değişen çağın ve teknolojinin insan üzerindeki etkisinin gittikçe gücünü arttırdığı günümüzde
çocukların ufkunu açıp ve devrin şartlarını Türk kültüründeki karakterlerle birleştirerek sunulmasına
olanak sağlanacaktır. Max Steel gibi tamamen yabancı menşeli süper kahramanlar yerine
Türk kültürünün kadim geleneğinden günümüze kadar ulaşan Oğuz Kağan, Köroğlu gibi
destan kahramanlarımızın yaşamlarını ve kahramanlıklarını anlatan çizgi filmler açısından eksiklikler
olduğu görülmektedir. Ayrıca Türk kültürünün dönüm noktalarını oluşturan Alparslan
Malazgirt Muharebesi gibi önemli hadiseleri anlatan çizgi filmlere ilişkin de her hangi bir çizgi
filmin bu kanallarda yayınlanmadığı ve bu alanda ciddi bir boşluğun olduğu sonucuna ulaşılmıştır.
Bu bağlamda TRT Çocuk’ta Bizim Ninniler, Masal Kitabı ve Telali ile dilimizin temel
zenginliklerinden olan atasözü ve deyimlerin aktarımında önemli bir işlevler üstlenen programlarla
da geleneksel kültürümüzün estetik metinlerinin genç dimağlarla buluşması sağlamaktadır.
Bu kanalda ayrıca diğer kanallardan farklı olarak çocuklara ait bir haber bülteni yer almaktadır
ki çocuk yayıncılığı adına bir farkındalık göstergesi olarak değerlendirilebilir. Ayrıca TRT’de
engelsiz olarak yayınlanan çizgi Ciciki adlı çizgi film çocuk dünyasından engelleri kaldırma
adına önemli bir gelişme olarak kaydedilebilir. Bu tarzdaki olumlu çalışmalarla kültürümüzü
tanıtan ve gelecek kuşaklara aktaran yapımların sayısı arttırılmalıdır. Bu süreçte özellikle on iki
yaşa kadar olan çocuklar için en gözde film olan çizgi filmler ebeveyn denetiminde izlenerek
II. Uluslararası Çocuk ve Gençlik Edebiyatı Sempozyumu 383