II ULUSLARARASI ÇOCUK VE GENÇLİK EDEBİYATI SEMPOZYUMU

O çiçekler bütün cenâh açmış
Uçuyorlar!...
Koşun koşun bakalım
Acaba yasemin mi zambak mı?
Durunuz kaçmasın çabuk tutalım
Ne tuhaf yemyeşil, bu yaprak mı? (…) (Talebe Defteri, S. 1: 10)
“Bağcı ile Çocuk”, “Ben ve Tabiat”, “Kuş”, “Kuş Tüyleri”, “Çocuk Aya Karşı”, “Arı ile Kelebek”
gibi şiirlerle aynı konu ele alınmıştır.
Doğayı ve hayvanları tanıtıp sevdirmek için Talebe Defteri, didaktik yazılara yer vermiştir.
Muallim Harun’ür-Reşid imzalı bu yazılar hayvan ve böcekleri tanıtmakla kalmayıp bazı
yerlerde ansiklopedik bilgiler sunmaktadır. “İpek ve İpek Böceği”, “Fil”, “Devekuşu”, “Uçamayan
ve Yavaş Yavaş Yok Olan Kuşlar”, “Köpeklere Dair”, “Zaman-ı Kadimdeki Beygirler”,
“Beyaz Ayı”, “Niçin Kediler Dört Ayakları Üzerine Düşerler”, “Kaplanlar ve Kaplan Avları”,
“Atmaca” başlıklı yazılar hem çocuklara hem gençlere hitap etmektedir.
2.1.1. Hikâye:
Talebe Defteri’nde tefrika romanlar ve hikâyeler gençlik edebiyatına yakındır. Fakat
hikâyelerden bazılarının çocuklar için yazıldığı açıktır.
Yavrum! Dün baban ve deden, büyük dedelerin gibi yorulmak bilmez bir gayretle çalışmamış..
Onun için bugün yetim vücudunu dinlendirecek cenah bulamazsın. Nine kucakları mı dedin, heyhat?
Onlar da mecruh, onlar da bîmecal!... Aman o küçük eller titremesin, onlar bizim için birer
resm-i ümiddir. Evet, o cılız parmaklardan koca bir istikbâl, münevver bir Âti doğacaktır. (Talebe
Defteri, S. 2: 24)
Çocuklara verilen çalışmanın önemi içerikli mesajlar gelecek nesile bağlanan ümitlerle
birlikte sunulmaktadır. “Levha-i İntibah”ta Abdülfeyyaz Tevfik’in çocuklara seslendiği bu
hikâyede olduğu gibi başka metinlerde de benzer mesajlar verilmektedir. Bazı hikâyelerde de
yaramazlık, kavgacılık, tembellik, cehalet gibi özellikler eleştirilmektedir.
İlk sayıdaki “Mesaib” her yönüyle tam bir çocuk hikâyesidir. Obur bir çocuk olan Sami’nin
geçirdiği rahatsızlık dille hikâye edilmektedir. Dokuzuncu sayıdaki “Ah Bu Hafızasızlık”
hikâyesinin de çocuklara yönelik olduğu açıktır. Yirminci sayıdaki “Dünyanın En Genç
Demircisi” hikâyesinde beş yaşındaki bir demirci çocuk anlatılmaktadır. On üçüncü sayıdaki
“Suad’la Musahabelerim”, otuz üçüncü sayıdaki “Bostan Korkuluğu” hikâyeleri için de çocuklara
yönelik tespitini yapmak mümkündür. Bu tespiti; hikâyelerdeki kısa cümleler, yalın dil
kullanımı ve anlatılan olaylarda çocukların başından geçen “çocukça” davranışları sonucu çıkarılacak
dersler içermesi sebebiyle yapmak mümkündür.
2.1.2. Tiyatro ve Monologlar:
Tiyatronun eğitici rolü Talebe Defteri yazarları tarafından dikkate alınmaktadır. Çocuklara
ve gençlere seslenmekten öteye geçilip velilere de tiyatronun faydalarından bahsedilmektedir:
Sahne, arkadaşlar arasında toplanmak, anlaşmak ihtiyacını te’sis ediyor. Birbiriyle uzlaşamayan,
daima kavga eden çocukları muntazam ve ahenkdar yaşamaya alıştırıyor. (Talebe Defteri, S.
8: 134)
Dergideki oyunlarda kahraman çocuklar on – on beş yaş aralığında olmaktadır. “Küçük
Hüseyin’in Gazası” adlı tiyatro eserinde (sekiz ve on birinci sayılar arası), üç perdelik bir eserdir.
On yaşın çocukluk dönemi olmadığı algısı yaratılmak istenir.
Suad Onbaşı – 10! O zamanlar biz gençken 10-12 yaşındaki çocuklara cephane taşıtırdık cephane!
12 yaşında bir çocuk: Eğer adamakıllı yetiştirilmişse, koca bir orduya hizmet eder.
Nuri Efendi – Ne diyorsun onbaşı! Sayıklıyor musun? Bu daha yalnız başına mektebe bile gidemiyor.
Suad Onbaşı – Bu gidişle odadan bile dışarı çıkamaz! Ver bakalım şu tüfeği onun omzuna bir
kere. (Sopasına dayanarak duvarda asılı olan tüfeği alır, Hüseyin’in omzuna verir ve Hüseyin’e
314 II. Uluslararası Çocuk ve Gençlik Edebiyatı Sempozyumu