II ULUSLARARASI ÇOCUK VE GENÇLİK EDEBİYATI SEMPOZYUMU

mümkün olduğunca edebi sanatlardan ve tasvirden kaçınma gibi özellikler Balkanlar'daki Türk
şiirinin zaten ilk göze çarpan özellikleridir. Okullarda derinliğine okutulmayan Türkçe, 90'lı
yıllara kadar kapalı bir ilişkiler yumağı içinde varlığını sürdürdü.
Bölge şairleri Türkiye ile de sağlıklı bir iletişim imkanı elde edemeyince doğal olarak
yalın sayılacak bir anlatım ve sınırlı sayıda kelime ile yetinmek zorunda kaldılar. Dili güzel
kullanmayı gerekli kılan edebi ifade, ancak ciddi bir eğitimle sağlanabilir. Yazı dili ister istemez
eğitimin ötesinde bir birikime, bir geleneğe yaslanmak zorundadır. Kuşkusuz Balkanların yakın
döneminde böylesine bir birikimden de söz edilemez. Bunlara eklenmesi gereken çok önemli bir
başka faktör de bu yörede istisnasız bütün ülkelerde sanat ve edebiyat faaliyetlerinin yükünü
çeken unsurun öğretmenler olmasıdır. Yazarların biyografileri incelendiğinde neredeyse bütününün
öğretmen olduğu görülecektir. Bu öğretmenler yöredeki bütün entelektüel faaliyetleri
sırtlarında taşımışlardır. Bütün dünyası çocuk olan bu meslek mensupları doğaldır ki sanat faaliyetlerinde
de gündelik hayatlarının bu en önemli objesini, yani çocuğu yazdıklarının merkezine
koyacaklardır.Bu yaklaşımın gereği olarak zaten bu ülkelerde çocuklara yönelik çok sayıda
dergi vb. yayın çıkmaktadır.
Makedonya'da yaşayan Türkler, yakın yıllara kadar sosyalist yönetimlerce idare edildiler.
Bu yüzdendir ki edebi çalışmalarda ele alınan konular, sözü edilen sistemin sanat anlayışıyla
yakından ilgilidir. Bu yüzdendir ki özellikle 1945-1960 arası yazılan örneklerin önde gelen özelliği
deklaratif oluşlarıdır. Sosyalist yapı yeni bir dünya kurmakta olduğu için bütün emekçiler
gibi yazarlar da yeni kurulan bu dünyaya katkı sağlamalıdır. Bununla birlikte özellikle azınlık
şairi biraz da bu ideolojik yapıdan kaçabilmek için yine şiirlerinde doğa manzaralarına, mevsimler,
aylar, dağlar, kuşlar, okula, kitap sevgisine, analara, güleç yüzlü olmaya, çalışkanlığa, tembel
olmamaya, temizliğe, okula gidişe dikkat etmeye yönelik metinler kaleme almıştır. Doğa
manzaralarının bu edebiyatta bu denli yoğunlukla yer almasının bir başka önemli sebebi de yöre
halkının büyük ölçüde kırsal kesimde yaşıyor olmasıdır. Okul aracılığı ile şehir hayatına katılan
şair, sürekli kendi çocukluğunu ve çocukluğunun geçtiği kırsal dekoru özlemektedir. Çocuklukta
kalan her şey güzel olduğu için de kırsal kesimin sorunlarından çok onun güzelliği şiire konu
edinilir. Şiir dışında ikinci ağırlıklı konu hikayedir. Burada da çocuk hikayesi ağırlıklı yer tutar.
Hikayeler de konu, anlatım ve dil özellikleri bakımından şiirler için söylenenlere benzemektedir.
Makedonya’da Türk Çocuk Edebiyatı ve Necati Zekeriya
Osmanlı Devletinin önemli bir bölümü olan Rumeli, Türk edebiyatına birok tanınmış
şair ve yazar vermiştir. Bunların listesi uzun olduğu için sadece üç Üsküp’lüyü anmakla yetineceğiz.
Bunların ilki Osmanlı döneminde Üsküp’lü şair Aşık Çelebi (1519-1571), ikincisi Balkan
Savaşları sonrası ve XX yüzyıl Türk edebiyatının en büyük şairi olan Üsküp’lü Yahya Kemal
Beyatlı (1884-1958) ve üçüncüsü ise İkinci Dünya Savaşından sonraki dönemde yaşayan Üsküp’lü
Necati Zekeriya’dır (1928-1088). Bu üç edebiyatçı, diktikleri tohumlar verdikleri eserler
ile Edebiyatımızın devamlılık sürecini sağladılar. Böylece, Edebiyatımızdaki devamlılık bir nevi
sağlanmış olup, yarınlarımıza da sahip çıkmışlardır.
Necati Zekeriya (Üsküp, 11 Kasım 1928 - Novi Sad, 10 Haziran 1988) Üsküp'te
dünyaya geldi. Önce Arap Hoca'dan ders almış, öğretimin Sırpça yapıldığı Krallık
Yugoslavya devlet ilkokulunda öğrenimine devam etmiştir. Araya İkinci
Dünya Savaşı'nın girmesi üzerine öğrenimine ara vermek zorunda kalır ve savaş
yıllarını ailesi ile birlikte Üsküp ve çevresinde geçirmeye devam eder. Öğrenimini
savaştan sonra sürdürerek Türk Öğretmen Kurslan'nı büyük bir başarıyla bitirdi.
1947 yılında Üsküp'te "İrfan" İlkokulunda öğretmenliğe başladı. Yeni çıkmaya başlayan
'Piyoner Gazetesi" adlı çocuk dergisinin yayın yönetmeni oldu. Bir yıl sonra "Sevinç" adıyla
yayınına devam eden ve 1957 yılında çıkmaya başlayan "Tomurcuk" çocuk dergilerini uzun
yıllar yönetti. O yıllarda Türkçe çocuk kitaplarının yayımlanmasında da büyük emeği geçti.
"Sesler" Aylık Toplum Sanat Dergisi'nin yayın hayatına girmesi için uğraşanlar arasında yer
aldı. Dergi etrafındaki çalışmalara etkin bir biçimde katıldı, hatta kimi sayılarının yayın yönetmenliğini
de yaptı. 1969 yılında "Birlik" Gazetesi baş ve sorumlu yazarı görevine atandı. Gazete
II. Uluslararası Çocuk ve Gençlik Edebiyatı Sempozyumu 493