II ULUSLARARASI ÇOCUK VE GENÇLİK EDEBİYATI SEMPOZYUMU

ulundurarak çağrışım alanını zenginleştirir. Bu alanın zenginleşmesi aile, çevre ve eğitim ortamının
niteliği ve ilişkisi ile çok yönlü bir ilişki gösterir.” (Baş, 2010: 147)
Ayrıca Yunus Emre’nin şiirleri insanların dünyevi ve uhrevi anlamda kendilerini yetiştirmek
maksadıyla her yaşta başvuracakları kıymetli eserlerdir. Çocuklara yönelik bir bakış
geliştirildiği zaman da onlara en başta okuma yazmayı öğrenmeye başladıktan sonra estetik
hislerin geliştirilmesinin yanında belli değerleri aşılamak, çocuğa yeni ve kadim kelimeler öğretmek
amacıyla kullanılabilir. Açıktır ki çocuklar için, sözde, yazılan bazı şiirler onları geliştirmek,
eğitmek yerine düşünsel ve estetik manada gerilemesine bile sebep olmaktadır. Bu konuda
Mehmet Kaplan, çocuklara ezberlettirilen kötü şiirlerin çocuğu hayatı boyunca çirkine ve
estetiksizliğe mahkûm edeceğini belirtir. Kaplan, ilaveten, çocuk şiirinin anlamsızlığını belirtir.
Hatta Mehmet Kaplan, çocuklar için şiir yazmak yerine, yetişkinler için yazılan şiirleri çocuklara
okutmanın daha faydalı olduğunu belirtir. (Kaplan, 2002: 246)
İlk bakışta Yunus Emre’nin şiirlerde mecazlı söyleyişler yer alsa da çocuğun algısına, yaşına
göre bazı anlam birlikleri öğretilmek istenen konuya göre sadeleştirilerek ya da verilmek
istenen eğitime göre şekillendirilerek kullanılabilir. Bu çalışmada Yunus Emre’nin şiirlerindeki
varlık, nesne ve kavram adlarının çocukların eğitiminde kullanılmasına yönelik bir bakış açısı
geliştirilmeye çalışılmaktadır. Çalışmada, daha çok okuma-yazma öğrenmiş, ama eğitiminin ilk
evresinde olan çocuklar için kullanılabilecek olan Yunus Emre şiirlerindeki varlık, nesne ve
kavramlardan misaller verilerek, değerlendirmeye alınabilecekler üzerine görüş beyan edilmektedir.
Yunus Emre’nin şiirlerinde geçen varlık, nesne ve kavram adları dinî-tasavvufî mevzularda
çocuğun zihin yapısını aşan konular olduğu için burada ele alınmamaktadır.
Ayrıca Yunus Emre Divanı’nda çok sayıda varlık, nesne ve kavram adı geçmektedir. Fakat
bu kavram adlarından bazıları, mısralardaki bağlamlarına göre, çocuğun yaşı ve eğitimi düşünüldüğünde,
özellikle belli bir algı seviyesine ulaşmayan çocukların anlama kapasitesi açısından,
kullanılmaya uygun olmayabilir. Ayrıca bu tür ifadelerdeki, varsa, mazmunlu söyleyişler
dikkatlice gözden geçirilerek kullanılması daha uygundur. İlaveten bu öğrenme ve öğretme ders
kitaplarının yanında diğer serbest okumalarda da kullanılabilir. Bunun yanında Yunus’un şiirleri
çocukların teknolojik aletlerle ya da okulda, sokakta oynanan oyunlarında, çocuk tiyatrolarında
kullanılabilir. Bahsedilen eğitimde esas olan sesli okuma, ezber yöntemi başta gelmelidir.
Bu çalışmada, Yunus Emre Divanı’nda yer alan ve çocuk eğitimine kullanılabilecek şiirlerden
bazıları, konu başlıklarına göre sıralanmıştır. Bir diğer husus, çalışmadaki şiirler varlık,
nesne ve kavram olarak temelde ele alınması gereken konulardan seçilirken, bu şiirlerin anlam
zenginliğinin yanında özellikle söyleyişleri kolay olanlar örnek olarak gösterilmiştir. Çünkü,
günlük yaşamda çoğunlukla, zaten ailede ve okulda sürekli yaptırım ifadeleriyle karşılaşan çocuk,
aynı türden akıl vermeleri, otoriter yaklaşımı, kendi gerçekliğinden uzak söylemleri yazınsal
kitaplarda ve şiirlerde de bulduğunda, ister istemez ondan uzaklaşır. Bu dikkatle de söylenirse,
Yunus Emre’nin şiirlerinin, özellikle metinde örnekleri gösterilen şiirlerin, çocuğa yönelik
kastedilen öğretici bakış açısını, onu nesne konumuna düşürerek, basmakalıp ifadelerle sürekli
öğütler veren bir tavır içinde olmadığı tespit edilir. Tam tersine Yunus’un şiirleri tek tip insan
ya da düşünce sistemini öğütleyip bu bağlamda şiirler olmak yerine, çocuğun hayal gücünün
gelişmesine, anadili öğrenme ve kullanma yeteneğine sahip olmasına, meselelere eleştirel gözle
bakmasına ve milli ve manevi değerlerinin gelişmesine katkı sağlayabilecek nitelikte öğretilerin
yer aldığı şiirlerin esas alındığını dikkatlere sunmak gerekmektedir.
Allah’ın Varlığı
Çocuğa Allah’ın varlığı ve birliği ile ilgili öğretide bulunmak, Allah’ın kudretini anlatmak
zor bir görevdir. Bunun için evvela çocuğun yaşı ve algısı dikkate alınması esas olandır. Bu
mevzuda ilk olarak Allah’ın varlığını, yaratma gücünü, çocuğa anlatırken şiirsel bir yolla ifade
etmek fayda ve kolaylık sağlayacaktır. Bu mevzuda mesafe kat etmenin ilk ve esas çıkış noktası,
insanın yaratılıştan bünyesinde olan sevgi kavramını, her konuda olduğu gibi, Allah’ın varlığına
dayalı öğretilerde de unutulmaması gereklidir. Yunus’un bu bağlamda dil ve söyleyiş olarak
oldukça kolay anlaşılan şiirleri, bazen değişik şiirlerin içinde parça parça yer almaktadır. Bu
şiirlerden bazıları, çocuğa görelik açısından, metnin anlatım şekline ve diline göre de tercihlerde
II. Uluslararası Çocuk ve Gençlik Edebiyatı Sempozyumu 297